CD45+-bloedcellen gekweekt uit geïnduceerde pluripotente stamcellen (afb: der Spiegel)
Voor het eerst zouden er in het lab bloedstamcellen zijn gekweekt. Gekweekte bloedstamcellen zouden dienst kunnen doen bij onderzoek naar bloedkanker (leukemie), maar ook bij de behandeling van ziektes waar bloedcellen in het geding zijn. De gekweekte bloedstamcellen waren niet helemaal identiek met de natuurlijke cellen, maar wel degelijk functionaal, stellen de onderzoekers.
De onderzoekers, onder aanvoering van George Daley van het Dana-Farber-kankerinstituut in Boston (VS), ‘maakten’ de bloedstamcellen uit pluripotente stamcellen. Als die bloedstamcellen bij muizen werden ingebracht in het beenmerg, vormden ze (zoals hoort) verschillende typen bloedcellen.
Deskundigen noemen het een doorbraak in het stamcelonderzoek, maar dat woord is wel wat sleets geworden. Er zijn mogelijkheden voor toepassingen bij onderzoek en behandeling voor de gekweekte bloedstamcellen, maar het is nog onduidelijk of mensen er baat bij hebben.
Geïnduceerde pluripotente stamcellen zelf kunnen het product zijn van herprogrammering van gewone cellen, zoals huidcellen. Dat heeft het voordeel dat de cellen het DNA van de patiënt hebben. Met behulp van signaalstoffen wisten de onderzoekers die stamcellen om te vormen tot embryonale endotheelcellen, de voorlopers van bloedstamcellen. Die endotheelcellen werden met behulp van zeven transcriptiefactoren, die door een virus werden ingebracht, omgezet in bloedstamcellen.
Niet identiek
De gekweekte bloedstamcellen bleken niet helemaal identiek te zijn met de natuurlijke bloedstamcellen. Ze werken wel, toonden de onderzoekers aan door ze te implanteren in beenmerg van muisjes. Ze bleken alle belangrijke bloedceltypen aan te maken. De gekweekte cellen lieten zich vervolgens ook weer naar het beenmerg van een ander proefdier overbrengen, zonder dat die transplantatie de functionaliteit verminderde. Overigens bleken ook andere onderzoekers er in geslaagd te zijn bloedstamcellen te kweken. Deze groep ging echter uit van bestaande endotheelcellen.
“Ondanks alle opwinding die deze studies hebben veroorzaakt, zijn er wat beperkingen”, schrijven Carolina Guibentif en Berthold Göttgens van de universiteit van Cambridge in een commentaar in het blad Nature. Zo moet nog maar bewezen worden of de gekweekte bloedstamcellen niet het risico op kanker vergroten. Ook dan, schrijven de commentatoren, geldt dit onderzoek als een mijlpaal: “Ook als er meer onderzoek nodig is, is de lange weg naar het waarmaken van een belofte weer een stukje dichterbij gekomen.” Dat klinkt al een stuk minder juichend.
Frank Edenhofer van de universiteit van Innsbruck (Oos) is desalniettemin blij: “Dit opent allerlei nieuwe mogelijkheden die er voorheen niet waren.”
Bron: der Spiegel