Elkaars spiegelbeelden (afb: WikiMedia Commons)

In de koolstofchemie zijn veel verbindingen optisch actief: ze vormen, ten minste, twee spiegelvormen die qua opbouw gelijk zijn maar een gespiegelde structuur hebben zoals je linker- en je rechterhand. De natuur is heel kieskeurig en gebruikt, bijvoorbeeld, (vrijwel) alleen aminozuren die linksdraaiend zijn. De kernzuren RNA en DNA zijn dan weer rechtsdraaiend. Gebruik je  de rechtsdraaiende vorm van aminozuren en de linksdraaiende van kernzuren dan zou je als je dat in bacteriën toepast ‘spiegelbacteriën’ kunnen krijgen. Hoe die zich gedragen in de natuur is onbekend en daarom dringen 38 vooraanstaande onderzoekers aan op een verbod op het ontwikkelen van zulke spiegelorganismen.
“Het is moeilijk te overdrijven hoe ernstig de risico’s zijn”, zegt immunoloog Ruslan Medzhitov van de Yale-universiteit en een van de 38. “Als spiegelbacteriën verspreid zouden worden door besmette dieren of planten, dan zou veel op aarde besmet raken. Elke blootstelling aan besmette stof of grond zou fataal kunnen zijn.” Niet iedere onderzoeker op dit terrein is het met hem eens. Sommigen zeggen zelfs dat het gevaar ernstig wordt overdreven.
Synthetisch-biologen hebben al wel de spiegelvormen van de kernzuren en aminozuren (de bouwstenen van de eiwitten) gemaakt voor toepassing in medicijnen. Natuurlijke enzymen hebben problemen die ‘verkeerd draaiende’ stoffen af te breken en dus blijven die ‘verkeerd draaiende’ medicijnen langer actief. Dat is dan ook niet de dreiging waar de 38 het over hebben.

Spiegelorganismen

Daarbij gaat het om organismen die geheel ‘gespiegeld’ zijn, organismen die zich ook kunnen voortplanten. De natuur, inclusief het afweersysteem, kan daar niks mee. Die ziet ze niet eens, laat staan als gevaar. Laten we het daarom niet zover komen, stellen de 38. Dat geldt voor alle leven op aarde. Zo’n spiegelorganisme zou, bijvoorbeeld, de voedselvoorziening ernstig in gevaar kunnen brengen en dan hebben we het nog niet over de biodiversiteit.
Natuurlijk zijn er onderzoekers die willen kijken waarom de natuur juist op die specifieke chiraliteit (=de ‘spiegeligheid’) is uitgekomen, zoals synbiologe Katarzyna Adamala van de universiteit van Minnesota. “We zouden kunnen zien wat er fundamenteel is voor leven. Dat is in feite hoogst opwindend onderzoek.” Synbioloog Andrew Ellington van de universiteit van Texas noemt de oproep zelfs ‘onverantwoordelijk’. Medeondertekenaar Timothy Hand van de universiteit van Pittsburgh, ook immumoloog, vindt echter dat we het risico niet eens moeten nemen. Dat zou het niet waard zijn. Ik(=as) heb zo’n flauw vermoeden dat de voorstanders van het verbod vooral immunologen zijn, terwijl de tegenstanders vooral synbiologen zijn die graag de grenzen van het leven opzoeken (en overschrijden). Overigens heeft, voor zover mij(=as) bekend, nog niemand zo’n (reproductief) spiegelorganisme gemaakt.

Bronnen: Science, New York Times