De doorsnee van een choanocyt (afb: univ. van Queensland)

Hoe leven is ontstaan is nog steeds onderhevig aan driftige speculatie. Eigenlijk komt het er op neer dat men (= de betrokken wetenschappers) het niet weet. Ook de ideeën hoe meercellige organismen zoals planten en dieren ontstonden lijken voor herziening vatbaar. Onderzoekers van de universiteit van Queensland (Aus) denken dat de cellen van de eerste meercelligen een stuk ingewikkelder waren dan tot nu toe is aangenomen.
“We vonden dat de eerste meercellige dieren waarschijnlijk helemaal niet leken op de moderne sponscellen, maar meer een verzameling veranderbare cellen”, zegt onderzoeker Bernie Degnan. “De overoverovergrootmoeder van alle cellen in het dierenrijk leek eigenlijk meer op een stamcel. Dat is een beetje intuïtief, want dieren hebben vergeleken bij planten of schimmels veel meer verschillende soorten cellen en de celflexibiliteit is van het begin af aan wezenlijk geweest voor de evolutie van dieren.”
Tot nu toe is het idee geweest dat meercellige dieren afstammen van de zogeheten choanocyt, een soort oercel die lijkt op de moderne sponscellen. Degnan: “Tijdens de evolutie zijn er grote veranderingen opgetreden, met inbegrip van de sprong van eencelligen naar meercellige dieren. Daaruit ontstond de ongelooflijke complexiteit van dieren, planten, schimmels en algen zoals we die nu kennen. Deze grote organismen verschillen van de rest van de meer dan 99% van de biodiversiteit, die je alleen onder de microscoop kunt zien.”

De onderzoekers rond Degnan brachten de cellen in kaart, welke genen daarin actief zijn om gelijksoortige typen te kunnen vergelijken in de loop der tijd. Daaruit ontstond een beeld van de evolutionaire geschiedenis van de afzonderlijke celtypen. “Biologen geloven al decennia lang het verhaal van de sponscellen”, zegt medeonderzoekster Sandie Degnan, “maar hun transcriptoomkenmerken kloppen gewoon niet. Dat betekent dat die cellen niet de bouwstenen van dierlijk leven kunnen zijn zoals we eerst dachten.”

Nieuwe technologie

De onderzoekers gebruikten in hun studie een (relatief) nieuwe technologie. Sandie Degnan: “Die wordt pas een paar jaar gebruikt, maar die hielp ons een oude vraag te beantwoorden. Het bleek heel anders dan iemand ooit heeft voorgesteld. Een kerntheorie van de evolutiebiologie wordt op haar kop gezet. Nou moeten we bedenken welke stappen hebben geleid tot de eerste dieren, wat de onderliggende regels zijn om eencelligen om te zetten in meercellig dierlijk leven.”

Bron: EurekAlert