Jiankui He op genoomcongres in Hongkong in 2018
Veel erfelijke ziektes zijn het gevolg van mutaties op verschillende genen. Met de nieuwe methoden om het genoom te bewerken, groeit de hoop die fouten ooit te kunnen corrigeren met wat polygene genoombewerking heet. Op basis van recent onderzoek van Peter Visscher van de universiteit van Queensland en collega’s stellen de onderzoekers dat die polygene genoombewerking over enkele tientallen jaren tot de mogelijkheden gaat behoren, maar de redactie van het wetenschappelijke blad Nature vindt dat we daar eerst goed over moeten praten voor we daaraan gaan beginnen. Daar zijn Visscher c.s. het roerend mee eens.
Visscher, een statisticus en geneticus, en collega’s zouden hebben uitgerekend aan de hand van rekenmodellen dat polygene genoombehandeling van menselijke embryo’s, want daar gaat het dan om, de kans op bepaalde erfelijk ziektes aanzienlijk kan verkleinen. Ze stellen ook dat er nog te veel onzekerheden zijn om zo’n harde conclusie te trekken.
De redactie wijst ook op het gevaar van het creëren van ‘wensbaby’s’ (zij gebruikt het woord eugenetica, een tak van de erfelijkheidsleer die een slechte naam heeft gekregen door de gruwelijke ‘erfelijkheidsexperimenten’ van Nazi-artsen als Josef Mengele). Ook Visscher c.s. zijn voor een gedegen discussie over de wenselijkheid van polygene genoombewerking bij embryo’s.
Peter Visscher en zijn collega’s modelleerden de gevolgen van de gelijktijdig bewerking van specifieke genvarianten die verband houden met een aantal ziekten, waaronder de ziekte van Alzheimer, schizofrenie, suikerziekte type 2, hart- en vaatziekten en ernstige depressie.
Honderden
Er zijn methodes in ontwikkeling die het mogelijk zouden moeten maken het genoom op diverse plaatsen tegelijk te bewerken, maar vooralsnog is het bewerken van het genoom menselijke embryo’s nog steeds onveilig en onbewezen, ondanks rooskleurige voorspellingen. Vooralsnog staan geen landen zo’n behandeling toe na het avontuur van Chinese onderzoekers onder leiding van Jankui He om twee meisjes (in wording) hiv-bestendig te maken. Dat zorgde in 2018 voor grote ophef in de wereld van genetici.
Veel effect zal de (mogelijke) polygene genoombewerking niet opleveren, aangezien die alleen is toe te passen in gevallen van reageerbuisbevruchting (ivf). Ook zijn er nogal wat ongewisheden over de bijdragen van bepaalde genen (of eigenlijk de eiwitten waarvoor die genen coderen) aan een ziekte. Een gemuteerd gen kan bijdragen aan een ziekte, maar tegelijkertijd ook beschermen tegen andere ziektes. Ook Visscher en de zijnen stellen dat de eugenetische mogelijkheden van de techniek de ongelijkheid in de wereld kunnen vergroten, die nu al uitzonderlijk hoog is. Laten we ons niet overvallen door voortsnellende ontwikkelingen zoals bij ki, stelt de Natureredactie.
Bron: Nature