Hiromitsu Kakauchi van de universiteit van Tokio (afb: univ.v.Tokio)

Een van de (vele) grote dromen in de geneeskunde is het gekweekte orgaan, bestaand uit cellen van de ontvanger. Er zijn allerlei aanzetten gegeven en resultaten bereikt op het gebied van orgaansynthese, maar de resultaten zijn nog niet denderend, hooguit geschikt voor labgebruik. Nu willen onderzoekers van de universiteit van Californië in Davis rond Pablo Ross menselijke organen kweken in varkens. Die zouden geschikt moeten zijn voor transplantaties. Het onderzoek loopt al enkele maanden. De chimere varkens zijn normaal op een ding na: ze hebben een menselijke alvleesklier. Transplantatie is wel meteen het eind van de donor (in dit geval een varken).

Tot nu toe zijn alle vruchten van de chimere varkens na een maand vernietigd om te zien of de in de embryo ingebrachte menselijke cellen ook in andere organen opduiken. Resultaten van die analyses zijn niet bekend gemaakt (het onderzoek loopt nog).
Om de chimeren, een wezen met cellen van verschillende soorten (in dit geval mens en varken), te creëren vernietigde Ross in de embryocellen een gen dat cruciaal is voor de aanmaak van de alvleesklier. Vervolgens werden menselijke stamcellen in de varkensvrucht ingebracht en werd de embryo in de baarmoeder van zeugen geïmplanteerd.
De gedachte is dat de alvleesklier in het varken zal bestaan uit menselijke cellen, maar die stamcellen zouden zich ook kunnen gaan ‘bemoeien’ met de ontwikkeling van de varkenshersens of god weet wat voor een organen en weefsels. Als dat gebeurt, dan moeten de menselijke stamcellen worden aangepast zodat ze zich alleen maar kunnen ontwikkelen tot een alvleesklier en in ieder geval niet tot hersencellen (dan zou je een varken met (deels) mensenhersens kunnen krijgen).
Hiromitsu Nakauchi van de universiteit van Tokio heeft al aangetoond dat het mogelijk is organen van het ene beest in een ander te laten groeien. Hij is met zijn medewerkers nu bezig er voor te zorgen dat de gemodificeerde menselijke stamcellen zich alleen maar kunnen ontwikkelen tot een bepaald orgaan.

Of dat allemaal gaat lukken is nog allesbehalve zeker. Het is nog verre van uitgemaakt of die varkens met een menselijk orgaan zich zullen ontwikkelen tot gezonde volgroeide dieren. Vele ratmuizen (of muisratten) die Nakauchi geboren liet worden overleefden niet en de kloof tussen varkens en mensen is groter dan tussen muizen en ratten. Daar komt bij dat die menselijke alvleesklier dan wel uit menselijke cellen bestaat, maar de bloedvaten daarin zijn varkensbloedvaten en die zullen door de ontvanger afgestoten worden.
Dat zou kunnen worden opgelost door ook de bloedvaten ‘menselijk’ te maken.De Japanse onderzoeker zou zoiets bij muizen voor elkaar hebben gekregen, vertelde hij in 2013.  Ook dat zou nog niet voldoende kunnen zijn om afweerreacties en afstoting te voorkomen. Daar zou je dan ook weer iets op kunnen verzinnen, bijvoorbeeld door de varkens geen eiwitten te laten maken die afstoting veroorzaken, maar de vraag is wat er dan nog voor het varken aan leven overblijft. Die truc is overigens al geprobeerd, maar toen ging het om varkensorganen die werden getransplanteerd in apen.

Moet dit?

De grote vraag is: moet dit. Sommigen denken dat deze weg een oplossing is voor het tekort aan donororganen. Nu moeten orgaanontvangers ook nog eens de rest van hun leven afweeronderdrukkers slikken, met de chimere weg zouden ze dat niet meer hoeven.
Ik zou eerlijk gezegd niet weten waarom niet, want het is niet heel waarschijnlijk dat het orgaan gekweekt is met de cellen van de ontvanger. De chimere route van orgaansynthese neemt toch al gauw een aantal jaar in beslag (wanneer is een varken volgroeid?). Het kan natuurlijk wel, maar is geen optie voor een acute orgaanvervanging.
Een pluspunt, als je dat zo mag noemen, voor de orgaanvorming in varkens zou zijn dat die een stuk goedkoper is dan het kweken van een volgroeid orgaan in het lab. Als orgaansynthese een feit is, via varkens of in het  lab, dan zullen orgaantransplantaties ‘normaler’ (en massaler) worden: doe mij een nieuw hart of een nieuwe lever. Hoe zit het dan met de hersens? Doe mij  maar een nieuw stel hersens?

Bron: New Scientist