MDC1 (blauw) en T-helpercellen (geel) (afb: univ van Pittsburgh)

Hiv is allang niet meer de kleine onzichtbare moordenaar. Hiv-besmetting is niet langer synoniem voor een vreselijke dood, maar het blijkt nog steeds lastig het hi-virus radicaal uit een lichaam te verwijderen. Het virus lijkt een manier (gevonden?) te hebben om onder te duiken en weer boven water te komen als het de gastheer wat slechter vergaat zoals het koortslipvirus (herpes). Nu schijnen onderzoekers in de VS een immuuntherapie te hebben ontwikkeld die radicaal zou afrekenen met dat hardnekkige virus; met behulp van een (ander) virus… Vooralsnog moet deze behandelingswijze nog door de (strenge) ‘ballotage’ van de klinische proeven.
“Veel onderzoekers zijn bezig te zoeken naar een genezing voor hiv door het virus te verwijderen uit de cellen en dat vervolgens te doden “, zegt onderzoeker Robbie Mailliard van de universiteit van Pittsburgh. “Er zijn verschillende veelbelovende therapieën ontwikkeld om het virus te doden, maar de heilige graal is uit te zoeken waar het virus zich verbergt.”
De zogeheten antiretrovirale therapie (ART) (hiv is een retrovirus) beheerst de besmettingen zo goed dat het virus nagenoeg ‘onzichtbaar’ wordt in het bloed en anderen niet gauw zal aansteken. Die hiv-besmetten moeten wel pillen blijven slikken en, zoals bij alle medicijnen, die hebben bijwerkingen. Het virus kan ook weer zijn lelijke kop opsteken. Het verbergt zich in het DNA van T-helpercellen.
De onderzoekers gingen op zoek naar een virus met een soortgelijk onderduikgedrag dat meer dan de helft van alle volwassenen heeft besmet: het cytomegalovirus (cmv). Meestal wordt dat in bedwang gehouden door een gezond afweersysteem, maar als daar wat aan schort dan kan dat virus oogontstekingen en dergelijke veroorzaken.
“Ons afweersysteem steekt daar veel werk in”, zegt medeonderzoeker Charles Rinaldo. “Soms is een van de vijf T-cellen bezig met dit virus. We dachten dat deze T-cellen misschien ook een groot deel uitmaken van de mogelijke schuilplaatsen voor hiv. Dus ontworpen we een immuuntherapie die niet alleen gericht is op hiv maar ook op het activeren van cmv-specifieke T-helpercellen.”
Voor hun experiment hadden de onderzoekers (veel) bloed nodig van hiv-besmetten die ART-medicijnen slikken. Die dienden zich aan van een AIDS-onderzoek dat ook in Pittsburgh wordt gedaan: MACS. “Je hebt veel bloed nodig om die T-helpercellen met functionele hiv te vinden. Dat kan een op de tienmiljoen cellen zijn”, zegt (weer) een andere medeonderzoeker Jan Kristoff. Die mannen zitten dan uren aan een machine en ze moeten verscheidene keren terugkomen.”

Dendrietcellen

Naast T-helpercellen verzamelde Kristoff ook dendrietcellen. Mailliard: “Dat zijn de spelverdelers van het afweersysteem. Ze vertellen andere afweercellen waar ze heen moeten en wat ze moeten bevechten.” Dendrietcellen (ook wel dendritische cellen genoemd) zijn wezenlijk voor een immuuntherapie.
Eerder ontwikkelde de groep rond Mailliard zo’n therapie tegen huidkanker (melanoom). Die cellen zijn ook gebruikt om hiv te doden, maar nog niet om hiv uit zijn schuilplaats te lokken (’trappen’ in het persbericht;as). De onderzoekers fabriekten dendrietcellen die op zoek gingen naar cmv-specifieke afweercellen (MDC1) die ze vervolgens activeerden, met het idee dat ze mogelijk hiv bevatten.
Als die cellen samengevoegd werden met T-helpencellen met verborgen hiv dan werd het virus , zoals gehoopt, uit zijn schuilplaats getrapt. Mailliard: “Zonder een ander middel bleken MDC! (cellen; as) in staat T-helpercellen op te zoeken om die besmette cellen te elimineren. Alleen met MDC1 waren we in staat ze er uit te trappen en te doden. Dit is voor zover ik weet het eerste experiment waarbij dendrietcellen zijn geprogrammeerd om via cmv het virus er uit te trappen en het ook te doden.”
Dat is het voorwerk. Nu moet de therapie nog worden uitgeprobeerd op mesen

Bron: EurekAlert