Onderzoeker Gary Steinberg van de Stanforduniversiteit

Sommige mensen die een beroerte krijgen komen in een rolstoel terecht. Na het injecteren van mesenchyma-tische stamcellen in hun hersens waren proefpersonen, die een beroerte hadden gehad en in de rolstoel zaten, weer in staat te lopen. Ook hun spraak en armbewegingen verbeterden. Een 71-jarige vrouw, een van de achttien proefpersonen, kon bij het begin van de klinische proeven alleen haar linkerduim bewegen. “Ze kan nu lopen en haar arm boven haar hoofd tillen”, zegt onderzoeker Gary Steinberg van de Stanforduniversiteit. Er wordt een groter opgezette klinische proef voorbereid met 156 proefpersonen.
Het onderzoek werd uitgevoerd door het bedrijf SanBio in Californische Mountain View en is het tweede dat nagaat of stamcelinjecties ingespoten in de hersens positieve effecten hebben op mensen die na een beroerte slecht herstellen. Eerder had het Engelse bedrijf  ReNeuron eerder positieve effecten gevonden.
Alle achttien patiënten in de proef vertoonden vooruitgang. Op een 100-puntsschaal voor beweging gingen ze er gemiddeld 11,4 punten op vooruit. Dat wordt als heel behoorlijk gezien. Steinberg: “De grootste verbeteringen hadden betrekking op kracht, coördinatie, het vermogen te lopen, het gebruik van de handen en het vermogen te communiceren, vooral bij wie het spraakvermogen was aangetast door de beroerte.” De tijd sinds de beroerte van de achttein varieerde van zes maanden tot drie jaar en het herstel had een plafond bereikt. Steinberg: “We dachten dat de aangetaste hersencircuits dood waren, maar dat lijkt niet zo. Ik denk persoonlijk dat de circuits worden geremd en dat onze behandeling ze ontremt.”
De stamcellen werden op plaatsen in de hersens ingebracht, waar de aansturing van de beweging plaatsvindt en die door de beroerte waren beschadigd. Elke patiënt kreeg of 2,5 of 5 miljoen stamcellen. Het ging om mesenchymatische stamcellen die afkomstig waren van het beenmerg van twee gezonde donoren. De cellen kregen in hun DNA een gen mee dat codeert voor het eiwit Notch1, dat in jonge kinderen de ontwikkeling van hersens stimuleert. Uit proeven met ratten was duidelijk geworden dat die gemodificeerde cellen binnen ongeveer een maand weer verdwijnen, maar niet dan nadat ze verschillende groeifactoren hadden verspreid die zorgen voor verbindingen tussen hersencellen, het ontstaan van bloedvaten bevorderen om het groeiende hersenweefsel te voeden. Ik vraag me hier wel af waarom de hersens die vreemde stamcellen accepteren. Tenslotte zijn dat lichaamsvreemde indringers.
“We denken dat de stamcellen de volwassen hersens zo veranderen dat ze meer op die van een zuigeling lijken”, zegt de onderzoeker. “Ze scheiden allerlei groeifactoren uit die helpen bij het herstel en die ook het afweersysteem veranderen om van de ontsteking af te komen die anders het herstel bemoeilijkt.”

Grootschaliger

Julian Howell van het Britse ReNeuron is uiteraard ingenomen met het resultaat van de proef. “Beide bedrijven zijn in dezelfde ontwikkelingsfase.” Zijn bedrijf is nu bezig met de voorbereiding van een grootschaliger klinische proef. Daarbij zal, volgens Steinberg, eenderde van de proefpersonen (slachtoffers van een beroerte) een placebobehandeling ondergaan zonder injectie van hersencellen en de rest 2,5 of 5 miljoen stamcellen geïnjecteerd krijgen. Overigens gebruikte het Britse bedrijf bij de eerste proef hersenstamcellen die verkregen waren van geaborteerde vruchten. Of dat nu weer gaat gebeuren wordt er niet bij verteld.
Er zijn zo’n dertig proeven met stamceltherapieën voor beroertepatiënten, maar daarbij worden die cellen in het bloed ingespoten. Geen van die klinische proeven heeft resultaten behaald als de directe inspuiting in de hersens. Ongetwijfeld heeft dat alles te maken met de filterende werking van de hersenbloedbarrière. Steinberg: “We moeten nog veel leren zoals welke stamcel het best werkt, wat de juiste dosering is  en hoe de cellen afgeleverd moeten worden.”

Bron: New Scientist