De structuur van het transmemebraaneiwit NKG2D (afb: Wiki Commons)

Immuuntherapie lijkt een grote belofte te zijn. Trucs om het eigen afweersysteem weerbaar te maken tegen ziektes, en dan hebben we het vooral over kanker, wekken alom hoop, maar nieuw onderzoek zou aannemelijk hebben gemaakt dat die techniek kan verkeren in haar tegendeel: immuuntherapie zou bij sommige kankers de tumorgroei niet bestrijden, maar juist bevorderen, vonden onderzoekers van het Imperial College in Londen bij proeven met muizen.

Met immuuntherapie zorg je ervoor dat de eigen afweercellen van de kankerpatiënt hun destructieve taken uitvoeren tegen kankercellen.  Kankercellen hebben diverse middelen om te voorkomen dat afweercellen zich tegen hen keren. Door wat te fiedelen met het genoom van de afweercellen worden die onaantastbaar voor de verdedigingslinie van de kankercellen en gaan aan de slag met als uiteindelijk gehoopt resultaat de dood van de kankercellen.
Dat klinkt veelbelovend en over de hele wereld hebben onderzoekers zich op dit onderwerp gestort. De onderzoekers in Londen ontdekten dat bij muizen met een groeiende levertumor een immuunreceptor, een populaire kandidaat voor immuuntherapieën, tumorgroei eerder bevorderde dan tegenging. De onderzoekers denken dat dat gevolgen heeft voor de effectiviteit van immuuntherapieën om kankers bij mensen te bestrijden die veroorzaakt worden door ontstekingen zoals sommige lever- en darmkankers.
“Immuuntherapieën hebben geleid tot niet eerder vertoonde successen bij patiënten met een vergevorderde staat van kanker, vooral bij metastatische huidkankers. Die worden nu in hoog tempo voor verschillende kankers en in combinatiebehandelingen ontwikkeld”, zegt onderzoekster Nadia Guerra.

Er zijn volgens haar nog wel wat problemen te overwinnen op dit terrein. “Onderzoekers en clinici zijn bezig te kijken welke kankerpatiënten baat hebben bij zo’n aanpak.”

NKG2D

Steen des aanstoots is de immuunreceptor NKG2D (een Engelse afko voor natuurlijke dodergroep 2 lid D). Een immuunreceptor is een molecuul op het membraan van een afweercel die signalen herkent van abnormale functionerende cellen. Zo kan de receptor ‘zien’ of een cel is besmet met een virus. Dan kan de afweercel, vernietigende, maatregelen nemen om het organisme te redden ten koste van de zieke cel(len).

Guerra liet tien jaar geleden zien dat dit mechanisme ook werkt bij tumoren. Als het NKG2D-gen werd onderdrukt dan groeiden de kankergezwellen sneller. Het vervelende is dat de receptor ook bijdraagt aan ontstekingen en aan chronische ontstekingen zoals de ziekte van Crohn. In dat geval ‘vergist’ de receptor zich en laat gezonde cellen aanvallen in plaats van zieke.
De onderzoekers bekeken welke rol NKG2D speelt bij chronische ontstekingen en kanker en of de receptor daar juist tumorgroei stimuleert. Daartoe ‘produceerden’ ze muisjes met een door ontsteking veroorzaakte leverkanker. NKG2D voor de mens en muis lijken erg op elkaar. De onderzoekers denken daarom dat wat bij de muizen speelt ook bij mensen het geval zal zijn.

Sneller

Ze vonden dat de tumoren sneller groeiden als de receptor aanwezig was dan zonder NKG2D. Guerra: “NKG2D is in wezen een kankerbestrijder, maar we vonden het omgekeerde bij tumoren die ontstaan uit chronische ontstekingen.” In zo’n omstandigheid wordt de lever afwisselend hersteld en beschadigd door de aanvallen van NKG2D. Dat is een groot risico op de ontwikkeling van mutaties.
Guerra: “Het paradoxale van dat effect van NKG2D is dat dat een voordeel is bij kankersoorten waarbij de receptor wel positief bijdraagt aan de immuuntherapie. Wat gunstig is voor de bestrijding van de ene kanker zou het tegenovergestelde effect kunnen hebben bij een ander type. We zullen preciezer moeten worden bij welk type kanker we welke behandeling kunnen gebruiken. Uit onze gegevens komt naar voren welke kankersoort het meest geschikt is voor immuuntherapie profiteert en die zouden kunnen helpen te bepalen wat de beste behandeling is voor elke patiënt.”

Bron: Alpha Galileo