Bifidobacterium helpt het afweersysteem kanker te bestrijden

Door bij muizen met huidkanker (melanoom) bepaalde bacteriën, Bifidobacterium, in de darmflora te brengen werd  het eigen afweersysteem gestimuleerd de kankercellen te bestrijden. Het resultaat was vergelijkbaar met bepaalde kankermedicijnen die bekend staan als ‘controlepostremmers’ (checkpointremmers), de zogeheten PD-L1-blokkeerders. PD-L1 is een eiwit dat een rol speelt bij de geprogrammeerde celdood. De combinatie van bacterietoevoeging en anti-PD-L1 bracht de groei van de tumor bijna geheel tot stilstand, zo stellen onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Chicago (VS).  De bacteriehulp zou ook positief kunnen uitwerken bij immuuntherapie.

“Onze resultaten laten een onverwacht maar aanzienlijk gunstig effect zien van bepaalde darmbacteriën op het afweersysteem in reactie op een melanoom en mogelijk ook op andere tumorsoorten”, zegt Thomas Gajewski van de universiteit van Chicago. “Nog niet lang geleden is het verband gelegd tussen de darmflora en het afweersysteem. Dit is een nieuwe manier om immuuntherapie te verbeteren door selectieve toevoeging van darmbacteriën.” Controlepostremmers als ipilimumab, nivolumab en pembrolizumab zijn monoklonale antilichamen, in feite synthetische antilichamen. Ze hebben een groot effect op de behandeling van bepaalde typen kanker zoals melanomen, longkanker en hoofd- en nekkanker, maar slechts een minderheid van de patiënten hebben daar baat bij (minder dan eenderde). Kankeronderzoekers vroegen zich af waarom.
Gajewski en zijn medeonderzoekers vonden een soortgelijk effect bij muizen. Muizen van een bepaalde leverancier met een melanoom reageerden goed op die monoklonale antilichamen, terwijl muizen van elders slechts zwak reageerden. Als de onderzoekers de muizen bij elkaar zetten dan verdween dat verschil. De ‘verdenking’ viel op bacteriën; kennelijk hadden de lageresponsmuisjes bacteriën overgenomen van de hogeresponsmuisjes en daarmee ook een beter werkend afweersysteem gekregen. Dat idee werd bevestigd toen ze de poep van de hogeresponsmuisjes in de maag van de lageresponsmuisjes spoten (lekker). Andersom werkte dat niet. Vervolgens vergeleken ze de effecten van de bacteriële implantatie met PD-L1-remmers. In beide gevallen vertraagde de tumorgroei. Combinatie verbeterde het tumorremmende resultaat aanzienlijk.
Vervolgens gingen de onderzoekers op zoek naar de bewuste bacterie(n). Hoewel er aanzienlijke verschillen in de darmflora tussen beide groepen muizen was vielen drie groepen op. Toen ze die op effectiviteit ten aanzien van de afweerreactie gingen testen bleek de bacterie Bifidobacterium er uit te springen. Twee weken nadat de laagresponsmuisjes die bacterie toegediend hadden gekregen gingen hun T-cellen de strijd aan met de tumorcellen. Ook na zes weken bleek dat effect nog steeds aanwezig. Het bleek dat de bacterie de darm niet verlaat. Het lijkt er op dat het effect op het afweersysteem wordt veroorzaakt door een wisselwerking met rondzwervende dendrietcellen, die ook deel uitmaken van het afweersysteem en onder meer uit zijn op ziekteverwekkers.
De onderzoekers denken dat Bifidobacterium in een bepaald deel van de darmen huizen. Hoe die wisselwerking met de dendrietcellen zit is mij verder onduidelijk (en wellicht de onderzoekers ook, zei hij hoopvol). Het is mogelijk en zelfs zeer waarschijnlijk dat ook andere bacteriën bijdragen aan het functioneren van het immuunsysteem leveren, stellen de onderzoekers, positief of negatief. Ze zijn ook op zoek naar andere micro-organismen die het afweersysteem of immuuntherapieën zoals de CTLA-4-route, gebruikt door ipilimumab, beïnvloeden. Uit onderzoek van wetenschappers van het Gustave Roussy-instituut in Parijs kwam naar voren dat antibiotica het effect van ipilimumab verminderden. Door steriele of met antibiotica behandelde muizen te ‘voeren’ met micro-organismen  kreeg het middel weer vat op het kankergezwel.

Bron: Daily Science