De CAR T-behandeling in beeld gebracht (afb: hematon.nl)
De CAR-T-celtherapie, waarin afweercellen ‘weerbaarder’ worden gemaakt tegen ziekteverwekkers, zou met succes zijn gebruikt bij de behandeling van twee patiënten met een zeldzame autoimmuunziekte: chronische inflammatoire polyneuropathie (CIDP). Bij de behandeling werden de eigen afweercellen genetisch zo veranderd dat ze de ziekteverwekkende cellen herkenden en elimineerden. Dit zou de eerste (zeer bescheiden) klinische studie zijn dat de CAR-T-celtherapie is gebruikt bij een ernstige vorm van een autoimmuunneuropathie.
CIDP leidt tot verlamming, zintuigelijke stoornissen en soms ernstige invaliditeit, waaronder verlies van loopvermogen en, in zeldzame gevallen, levensbedreigende aandoeningen. Gemiddeld krijgen twee tot vijf op de 100 000 mensen deze ziekte .
Behandelingsmogelijkheden zijn zeer beperkt, met name bij ernstige en therapieresistente gevallen. De CAR-T-celtherapie wordt vooral met enig succes ingezet bij bloedkankers, maar is nog niet eerder systematisch onderzocht bij autoimmuunziekten van het (perifere) zenuwstelsel.
Bij CIDP vallen B-cellen het (eigen) perifere zenuwstelsel aan. Deze CAR-T-celtherapie richtte zich op deze ‘ontspoorde’ B-cellen. De verzamelde afweercellen werden genetisch zo veranderd dat ze die ‘foute’ B-cellen konden opsporen en vernietigen.
Na de herinfusie (de afweercellen worden eerst van de patiënt verzameld om genetisch veranderd te worden; as) maten de onderzoekers dagelijks de ontwikkeling van CAR-T-cellen op celniveau, evenals de afname van circulerende B-cellen en andere afweercelparameters om veiligheidsredenen. Door de celdood van volwassen B-cellen en de afgifte van ontstekingsstoffen ondervonden de patiënten tussen dag 4 en 10 matige bijwerkingen, die snel werden verholpen.
Effect
De therapie had een snel en blijvend effect: binnen enkele dagen verdwenen de ziekteverwekkende B-cellen volledig uit het bloed. Tegelijkertijd traden functionele verbeteringen op: de patiënten konden zich weer veilig bewegen, in sommige gevallen voor het eerst in jaren. Na de (eenmalige) toediening van de veranderde afweercellen was geen verdere immuuntherapie nodig.
“Ons werk toont aan dat gericht gebruik van CAR-T-cellen zelfs mogelijk is bij ernstige auto-immuunziekten van het perifere zenuwstelsel”, zegt hoofdauteur Jeremias Motte van de Ruhruniversiteit in Bochum.
In totaal zijn elf patiënten met verschillende ernstige neuroimmunologische aandoeningen, waaronder CIDP, myasthenia gravis en het Stiff-Person-syndroom, al behandeld met CAR-T-cellen in het universitair ziekenhuis in Bochum in het kader van individuele therapeutische studies en klinische studies. Deze ervaringen vormen de basis voor verdere klinische studies.
Motte: “We staan aan het begin van een nieuw hoofdstuk in de behandeling van ernstige auto-immuunziekten. Onze resultaten laten zien dat precisiegeneeskunde ook werkelijkheid kan worden in de neuro
immunologie – en nieuwe hoop kan bieden aan patiënten bij wie alle conventionele therapieën falen.”
Bron: idw-online.de