Delen in vaste kankergezwellen met weinig zuurstof ontwikkelen meestal een grote resistentie tegen chemobehandeling of bestraling. Al jaren vragen onderzoekers zich af waarom het ‘antikankereiwit’ p53 ook niet werkt in zuurstofarme weefsels. Nu hebben onderzoekers ontdekt dat een eiwit dat een rol speelt bij, onder meer, wondgenezing (hypoxie-inductiefactor of HIF) p53 effectief uitschakelt. Sterker nog: p53 wordt medeplichtig aan de overleving van kankercellen.
Hypoxie, een tekort aan zuurstof, komt, onder meer, voor bij wondgenezing of bij een beroerte. Als zich zuurstoftekort in een weefsel voordoet dan treden er mechanismes in werking die cellen minder bevattelijk daarvoor maken en die helpen bij het weefselherstel. De hypoxie-inductiefactoren zijn eiwitten die daarin een rol spelen. Die HIFs sturen processen zoals het opnemen van glucose, de groei van bloedvaten en celgroei en -deling, maar HIFs stimuleren ook de groei van tumoren aangezien ook daarin vaak delen voorkomen met weinig zuurstof.

Wetenschappers breken zich al jaren het hoofd over het merkwaardige feit dat een erkende tumoronderdrukker als p53 niet werkt in zuurstofarme delen van tumoren. Er werd gezocht naar een relatie tussen hypoxie, HIFs en p53 zonder dat dat veel resultaat opleverde. Nu heeft een internationale onderzoeksgroep onder leiding van Rajan Gogna van van het Champalimaudcentrum voor het onbekende in Lissabon dan eindelijk de schuldige gevonden.
Daartoe maten de onderzoekers nauwgezet welke moleculaire veranderingen er optraden in zuurstofarm weefsel. Ze ontdekten dat zuurstofgebrek de vorm van het eiwit (p53) veranderde, waardoor het niet langer meer functioneerde. Gogna: “Daardoor kan p53 zich niet langer aan het DNA van kankercellen binden.”
Dat verklaart waarom p53 niet meer werkt bij zuurstoftekort, maar het bleek dat kankercellen in een zuurstofarme omgeving grote hoeveelheden p53 aanmaken. Dus zochten de onderzoekers verder.

P53 helpt

Het bleek dat het van vorm veranderde p53 bindt aan HIFs. Daardoor worden die eiwitten gestabiliseerd en dat zorgt weer voor de overleving van kankercellen. Gogna: “Niet alleen functioneert p53 niet langer als tumoronderdrukker maar het zorgt ook voor genetische en moleculaire veranderingen waardoor het de overlevingskans van de tumor vergroot.” Gogna denkt dat dit mechanisme niet alleen bij kanker speelt, maar ook bij andere ziektes waarbij hypoxie een rol speelt zoals chronische darmontsteking, artritis, epilepsie en harthypertrofie.

Cogna is vooral geïnteresseerd in alvleesklierkanker omdat therapieresistentie door zuurstoftekort daar een grote belemmering is voor effectieve bestrijding. Hij hoopt dat dit onderzoek bijdraagt aan het vinden van wegen om die therapieresistentie tegen te gaan.

Bron: Alpha Galileo