De EPS-cellen (groen) zijn zowel te vinden in het embryo (links) als in de moederkoek (placenta) en dooierzak (yolk sac) (afb: Salk-instituut)

Pluripotente stamcellen, die kunnen worden ontwikkeld uit rijpe cellen (huidcellen, bijvoorbeeld), kunnen zich tot alle celtypen in ons lichaam ontwikkelen. Totipotente (embryonale) stamcellen kunnen dat ook, maar zich daarnaast ook ontwikkelen tot buitenembryonaal weefsel zoals de moederkoek. Dat kunnen pluripotente stamcellen niet. Nu hebben onderzoekers een methode ontwikkeld om pluripotente stamcellen een embryonale ‘status’ te geven. Ze noemden die cellen uitgebreide pluripotente stamcellen (in Engelse afko EPS).

Onderzoekers van, vooral, de universiteit van Peking gebruikten voor hun ‘extensie’ een cocktail van verbindingen om zowel muizelijke als menselijke EPS-cellen te maken, die dus ook die buitenembryonale weefsels kunnen vormen. Met behulp van die cellen kunnen onderzoekers meer aan de weet komen over de hele embryonale ontwikkeling, zonder dat daarvoor embryonale stamcellen nodig zijn.
“Tijdens de embryonale ontwikkeling worden zowel de bevruchte eicel als de eerste embryocellen als totipotent beschouwd”, zegt Juan Carlos Izpisua Bemonte van het Amerikaanse Salk-instituut. “Dit is de eerste studie waaruit blijkt dat je stabiele stamcellen kunt maken met totipotentachtige eigenschappen die zowel embryonale als buitenembryonale weefsels kunnen vormen.”
Bij de ontwikkeling van de vrucht ontstaat op een gegeven moment een tweedeling: cellen die de embryo vormen en cellen die het ondersteunende weefsel vormen. Dat gebeurt al vrij snel in de ontwikkeling van de vrucht. Het schijnt lastig te zijn embryonale stamcellen zo te bewaren dat ze die ontwikkelingsfase niet passeren. De nieuwe cocktail maakt dit wonder kennelijk werkelijkheid.

Cocktail

Om tot hun ‘EPS-cocoktail’ te komen, bekeken de onderzoekers eerst de verbindingen die gebruikt worden om uit volwassen cellen pluripotente stamcellen te maken. Ze kwamen tot de ontdekking dat een combinatie van vier verbindingen en een groeifactor ervoor zorgde dat de pluripotente stamcellen zich stabiliseerden in een minder ‘rijpe’ toestand. Dat bleek voor zowel menselijke als muizenstamcellen op te gaan. Belmonte denkt dat de stabiele EPS-cellen eigenschappen hebben die op hoge prijs gesteld zullen worden in stamceldonderzoekveld. Of die EPS-cellen ook betere papieren hebben bij stamceltherapieën vertelt het (pers)verhaal niet.

Bron: EurekAlert