Menselijke eicel met diverse zaadcellen.

Het klinkt, voor mij, lichtelijk schokkend. Onderzoekers van de universiteit van Foekoka (Japan) hebben huidcellen in het lab ‘omgepro-grammeerd’ tot ‘levensvatbare’ eicellen. Hiermee zouden in theorie ook twee mannen een kind kunnen krijgen of zelfs een (als je ook zaadcellen uit huidcellen kan fabrieken. Ook wordt er meteen geroepen dat deze ontwikkeling goed is voor de bestrijding van de onvruchtbaarheid, maar ik heb daar grote twijfels bij. De wereld heeft eerder last van overbevolking dan van ontvolking (dat is natuurlijk een harteloos argument, zullen sommigen zeggen). Hoe dan ook, er lijken geen grenzen voor synbiologen te zijn. Waar zijn de ethici?
De groep onderzoekers rond Katsuhiko Hayashi bekijkt hoe eicellen zich ontwikkelen. In 2012 zijn de onderzoekers al in staat gebleken om huidcellen van muizen om te programmeren in een soort onrijpe eicellen. Die cellen moesten in de baarmoeder van een muis worden geïmplanteerd om zich verder te ontwikkelen. De eicellen die de onderzoekers nu gefabriekt hebben zijn volledig gerijpt in het lab.

Ze begonnen met muisjes van tien weken, in muizentermen volwassen, waarvan ze huidcellen van de staart namen. Met behulp van de ‘aloude’ Yamanaka-methode werden de huidcellen omgezet in pluripotente stamcellen. Door gebruik te maken van een uitgekiend chemisch brouwsel werden die stamcellen ‘gedwongen’ zich te ontwikkelen tot onrijpe eicellen. Om helemaal te rijpen hadden ze wat hulp nodig, stelt Hayashi: eileiderweefsel van muizenfoetusjes. Samen met de onrijpe eicellen in een petrischaal ontstonden rijpe eicellen, aldus de Japanse onderzoekers. Op die manier maakten ze zo’n 4000 eicellen.

Levensvatbaar

Om te zien of die volledig functioneel waren werden die eicellen in een reageerbuis bevrucht met zaad en werden de embryo’s getransplanteerd in draagmuizen, 35 per muis. Uit de 1348 embryo’s die ze ‘maakten’ ontwikkelden zich acht levende muisjes. De rijpe eicellen waren dus ‘levensvatbaar’, maar het rendement was wel erg laag.
Het lijkt er op dat het een kwestie van tijd is tot deze techniek ook op menselijke cellen zal worden toegepast. Hayashi: “Technisch gezien zou dat kunnen werken. Als we menselijke eicellen zouden kunnen maken, dan hebben we een krachtig middel om onvruchtbaarheid te bestrijden.”
Als je nu ook uit huidcellen zaadcellen kunt maken, dan heb je alleen nog ‘leenbaarmoeders’ nodig om muizen of mensen te ‘produceren’. De heerlijke, nieuwe wereld van Aldous Huxley komt steeds dichterbij: mensen en andere dieren als producten uit de fabriek.

Mannen

De techniek zou in theorie ook gebruikt kunnen worden om uit mannelijke huidcellen eicellen te maken, waardoor ook twee mannen kinderen zouden kunnen krijgen, zegt het verhaal in New Scientist, maar wat doe je dan met het y-chromosoom? Vrouwen hebben geen y-chromosoom dus ook (natuurlijke) eicellen niet. Je zou dan ook cellen kunnen krijgen met twee y-chromosomen.
Hayashi c.s. hebben ook geprobeerd eicellen te produceren uitgaande van mannelijke huidcellen, maar de embryo’s bleken de grens van zes cellen niet te kunnen passeren. Inderdaad opperden de onderzoekers dat dit zou kunnen komen door dat mannelijke y-chromosoom, maar er zouden manieren zijn om die barrière te slechten. Waarom? Is dat wetenschappelijke nieuwsgierigheid of dient dat ook nog een ander doel?

Om iets soortgelijks bij menselijke cellen te kunnen doen zou het gebruik van foetaal weefsel een probleem kunnen zijn. Hayashi denkt dan ook dat ze daarvoor een andere methode zouden moeten ontwikkelen. Ook is niet duidelijk hoe gezond de eicellen zijn. Slechts een fractie van de embryo’s ontwikkelde zich tot een levend muisje.
Van die acht geboren muisjes werden er vervolgens nog twee opgegeten door hun draagmoeder. Er valt van alles te speculeren waarom dat is gebeurd. Een van de mogelijkheden zou kunnen zijn dat de (draag)moeder zag dat er iets mis was met de boreling.
“Er zijn risico’s die we nemen bij dieren, maar niet bij mensen”, zegt bioethicus Craig Klugman van de DePauluniversiteit in Chicago. “Ik zou pas van die techniek gebruik maken als die volledig bewezen is.” O, en hoe zit het dan met de ethiek of moet ik dat weer helemaal zelf bedenken?
New Scientist fantaseert dat in 2021 voor het eerst menselijke eicellen in het lab zullen worden gekweekt. In 2026 zou dan de eerste mensenbaby worden geboren uit een ‘labeicel’ en in 2028 de eerste zuigeling met twee vaders…

Bron: New Scientist