Mitochondriën (afb: Science)

De mitochondriën zijn de krachtcentrales van de cel, die een eigen DNA hebben. Het aantal mitochondriën (een zo’n ‘ding’ heet mitochondrion of -um) varieert van 1 tot vele honderden. Het zijn cellen in de  cel.  Met dat mitochondriale erfgoed is nogal eens wat mis. Het lijkt er op dat op dat 20% van de mensen ziekmakende fouten heeft in hun mitochondriaal DNA hebben, die kunnen leiden tot suikerziekte of kanker, maar lang niet al die mensen krijgen die ziekte ook, ontdekten onderzoekers van de Amerikaanse Cornell-universiteit. Of die ‘dragers’ de ziekte ook krijgen is vaak een kwestie van tijd.

Onderzoekers rond Zhenglong Gu bekeken het mitochondriaal erfgoed van bijna 1100 mensen uit 14 verschillende bevolkingsgroepen. Bij 90% van de proefpersonen ontdekten ze minstens een zogeheten heteroplasmie. Dat wil zeggen dat tenminste een van de mtDNA-moleculen afwijkend is van de andere. Ongeveer eenvijfde van de proefpersonen hadden tenminste één ziekmakende mutatie in hun mtDNA. Of die genveranderingen zich ook laten ‘voelen’ is afhankelijk van waar ze in het erfgoed voorkomen, in welk weefsel en hoe groot het aandeel is in het totale mtDNA.
Fouten in het kopiëren van DNA bij celdeling zijn normaal. Het overgrote deel van de fouten wordt gerepareerd. Dat herstel in het talrijke mtDNA blijkt toch lastig en dus feilbaar maar ook niet meteen fnuikend. Het duurt zo’n 70 celdelingen alvorens een mutatie de cel ‘veroverd’ heeft. Dan hebben we het voor bindweefselcellen over 25 jaar. Bij spiercellen en zenuwcellen over 40 jaar. Hoe ouder hoe hoger (dus) het ziekterisico.
De meeste door het mitochondriaal erfgoed veroorzaakte ziektes vinden hun oorsprong in dergelijke mutaties. Mitochondriale genmutaties werken vaak op de spieren, maar kunnen ook de oorzaak zijn van suikerziekte en kanker. Ook veroudering zou iets met die veranderingen in het mtDNA hebben uit te staan.

Bron: der Spiegel