Roland Rad (afb: TUM)
Alvleesklierkanker is een erg dodelijk vorm van kanker, waar tot op heden nog weinig kruid tegen is gewassen. Onderzoekers in Duitsland denken nu te weten waarom alvleesklierkanker zo agressief en dodelijk is: genvermenigvuldiging.
Tot nu toe is het onderzoekers niet gelukt een verband te vinden tussen de eigenschappen van alvleesklierkanker, zoals ‘agressie’, en mutaties in het tumorgenoom. Deze kankersoort vormt veel sneller uitzaaiingen dan andere kankers. Waardoor dat komt is ook niet bekend.
Onderzoekers rond Dieter Saur en Roland Rad van het Duitse kankerconsortium en de TU München denken een belangrijke stap gezet op weg naar de ontrafeling van die raadsels. Aan de hand van muisproeven hebben ze een beter zicht gekregen op de mechanismes die bij alvleesklierkanker een rol spelen.
Normale gezonde cellen hebben van elk gen twee exemplaren. De onderzoekers muteerden bij de arme muisjes een van de twee genen die coderen voor KRAS, dat een rol speelt bij de celdeling en in het overgrote deel van de alvleeskliertumoren actief is. Dergelijke genen worden aangeduid met kanker- of oncogenen.
Het bleek dat dat gemuteerde gen vaak gedupliceerd werd, ook al in vroege stadia van de ziekte. Waar dat gemuteerde gen niet gedupliceerd werd bleken wel andere kankergenen gedupliceerd te worden.
Groeisignaal
“Het lijkt er op alsof de cel het groeisignaal versterkt als gevolg van extra kopieën van die genen”, zegt medeonderzoeker Sebastian Müller. “Ook het aantal gemuteerde KRAS-genen nam toe, net als de agressiviteit van de kanker en het aantal uitzaaiingen.”
In normale, gezonde cellen zijn er mechanismes die voorkomen dat mutaties zich vermeerderen. De vraag is dan hoe het komt dat die bescherming hier kennelijk niet werkt.
Saur: “We hebben bij de muizen de processen heel nauwkeurig op moleculair niveau kunnen volgen: van gezonde cellen via voorlopers van kankercellen tot agressieve kankercellen aan toe die zich door heel het lichaam verspreiden.” Daardoor konden ze waarnemen dat als de KRAS-mutatie eenmaal was geïntroduceerd zich andere mutaties in zogeheten tumoronderdrukkers ontwikkelden.
Een cel heeft wat dat betreft heel wat verdedigingsgenen om te voorkomen dat die verwordt tot kankercel. Het bleek de onderzoekers dat of de KRAS-mutatie of een ander kankergen werd vermenigvuldigd afhankelijk van de tumoronderdrukker die in actie kwam en de mate waarin diens functie was verstoord.
Pas als het ingebouwde beschermingsmechanisme van een cel wordt uitgeschakeld ontstaat er en tumor. Welke route de cel daarbij volgt en welke genen daarbij betrokken zijn bepalen de eigenschappen van de alvleesklierkanker.
Versterkingsmodel
Dit ‘versterkingsmodel’ zou het voor het eerst mogelijk hebben gemaakt om de genetische patronen te achterhalen die een verklaring kunnen geven voor de agressie en de uitzaaiing van alvleesklierkanker. Volgens Rad zouden die mechanismes ook een belangrijke rol spelen bij andere kankers. “We onderzoeken nu in hoeverre deze nieuwe inzichten kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe therapieën.” Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Bron: EurekAlert