Gelekoortsmug (afb: WikiMedia Commons)

Muggen zijn vaak overbrengers van micro-organismen die bij mensen ernstige ziektes veroorzaken zoals knokkelkoorts, zika en malaria. Er zijn dan ook diverse strategieën bedacht om die overbrengers met genetische wapens te bestrijden, maar nu blijkt dat die genetisch veranderde beestjes zich anders dan bedoeld wel degelijk voortplanten. Zo’n anderhalf jaar na de muggenacties had de muggenpopulatie zich weer hersteld.
Muggen zijn vaak ziekteoverbrengers. Die ‘muggenziektes’ zijn jaarlijks de doodsoorzaak van zo’n miljoen mensen, vooral in de warme  en tropische gebieden. Onderzoekers hebben daarom methodes ontwikkeld om bepaalde muggentypen genetisch uit te moorden. Daarbij worden verschillende strategieën gebruikt. Die genetisch veranderde muggen kunnen zich, bijvoorbeeld, niet voortplanten of hun nageslacht is zwak en onvruchtbaar. Zo’n benadering wordt gendruk genoemd.
Briljant natuurlijk, maar in de praktijk pakt het allemaal wat minder goed uit, constateerden onderzoekers van de Amerikaanse Yale-universiteit, althans dat gebeurde bij proeven met die methodes in Jacobina in Brazilië. Daar zijn in twee jaar tijd miljoenen genetisch veranderde mannetjes van de gelekoortsmug (Aedes Aegypti) losgelaten. Nageslacht van die mannetjes konden zich niet voortplanten of legden snel het loodje. “Het idee hiervan is dat de genen van deze soort zich niet zouden vestigen in die van de natuurlijke populatie”, zegt onderzoeker Jeffrey Powell, “maar dat is duidelijk niet gebeurd.”
Sommige van die genetisch veranderde mannetjes moeten toch wel degelijk vruchtbaar zijn en hun genen hebben doorgegeven aan hun nageslacht. In een poging om het gezondheidsprobleem van muggen met behulp van minder insecticiden te bestrijden (de nu gebruikelijke methode), had de Braziliaanse overheid gekozen voor de genetische bestrijdingsmethode. De bedoeling daarvan is dat de muggenpopulatie aanzienlijk afneemt (liefst verdwijnt).
De overheid had een nieuwe gekruiste, genetisch veranderde muggenstam (Mexicaanse en Cubaanse) van de gelekoortsmug gekocht, ontwikkeld door het Britse biotechnologiebedrijf Oxitec.  Uit laboratoriumstudies zou zijn gebleken dat voortplanting in 3% van gevallen wel mogelijk was, maar dat het nageslacht veel te zwak zou zijn om zich verder voort te planten.
In een vijf jaar oud verhaal in dit blog schreef ik daar al over ¹). Het is overigens niet gezegd dat die genetisch veranderde muggen nu ook volgens datzelfde principe dood en verderf (moesten) zaaien.

Geen hout

Van de aanname van Oxitec klopte geen hout. De Yale-onderzoekers toonden (dus) aan dat de labmuggen zich wel degelijk voortplantten en dat de muggenpopulatie rond Jacobina genetisch gemengd is: de gelekoortsmug en de gekruiste labsoort. De onderzoekers zagen percentages tussen de 10 en 60% met genetisch materiaal van de labmuggen.
De gendrukactie bleek uiteindelijk ook weinig succesvol. Na een aanvankelijk daling in het aantal muggen heeft die populatie zich na anderhalf jaar weer vrijwel hersteld. Het zou best wel eens kunnen zijn dat de Braziliaanse muggenvrouwtjes paring met de Britse labmannetjes mijden, speculeren de onderzoekers niet. Hoe dat precies in elkaar steekt weten de onderzoekers ook nog niet vertellen. Het is in ieder geval een zaak die aandacht vraagt. Wordt ongetwijfeld vervolg.

Bron: Futura-Sciences

¹) “Het Britse bedrijf Oxitec, onderdeel van Syngenta, heeft mannelijke muggen (de denguemug oftewel Aedes aegypti) genetische gemanipuleerd zodat die afhankelijk zijn van het antibioticum tetracycline. Zonder dat middel sterven de muggen. Mannetjesmuggen prikken niet en kunnen de knokkelkoorts niet overdragen. Vervolgens worden die transgene mannetjes de natuur in gestuurd waar ze, is de opzet, de aantallen daar levende mannetjes twee maal overtreffen. Daar geven ze het ‘tetracycline-gen’ door aan hun nageslacht, dat al ras sterft bij gebrek aan het antibioticum.”