Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel
Alles wordt minder als je ouder wordt, behalve je vrije tijd en het aantal kwalen (en vast nog wel een paar dingen zoals, vaak, geld). Onderzoekers van de Stanforduniversiteit (VS) hebben nu aangetoond dat ook bij menselijke cellen de epigenetica weer op orde wordt gebracht als de cellen worden geherprogrammeerd tot stamcellen en vervolgens weer tot tot rijpe cellen. Bij muisjes was dat al aangetoond.
Het achteruitgaan van het organisme mens met het klimmen der jaren wordt toegeschreven aan het groeiende aantal fouten in het epigenoom. Dat epigenoom is het besturingssysteem van het DNA dat genen aan- of uitzet. De Standforders hebben nu aangetoond dat die fouten rechtgezet worden door herprogrammering. Die zou een belangrijke stap zijn op weg naar het einddoel (-ideaal): het omkeren van de veroudering.
Het lukte de Japanner Shinya Yamanaka in 2006 voor het eerst om gewone mensencellen te herprogrammeren tot zogeheten pluripotente stamcellen. Daarvoor kreeg hij de Nobelprijs voor de geneeskunde. Een cel wordt bepaald door de genen die zijn ingeschakeld. Als daarbij iets fout gaat, dan gaat het ook met die cel niet goed.
Yamanaka
Voor die herprogrammering gebruikte Yamanaka, en daarna vele onderzoekers na hem, vier verschillende transcriptiefactoren. Tot hun verrassing ontdekten onderzoekers dat die herprogrammering en het daarna weer rijpen van die stamcellen tot volwassen cellen, zoals lever- of longcellen, het patroon van aan- en uitgezette genen (de epigenetica) weer in orde was.
Hoe dat proces van celverjonging er moet uitzien is nog de grote vraag. Kun je dat in het lichaam bewerkstelligen? Bij muisjes is zoiets al gedaan, voor zover ik weet nog nooit bij mensen.
Je kun wel verjongde cellen in het lab kweken en die in het organisme planten, maar daar vernieuw je het hele weefsel niet mee. Ik ben benieuwd hoe die Standfordonderzoekers dat praktische probleem denken op te lossen (maar misschien houden ze zich helemaal niet met dat, al te praktische, facet bezig).
Bron: der Spiegel