Een Kaapse koraalslang (afb: WikiMedia Commons)

Vooralsnog worden uit stamcellen orgaantjes gekweekt die eigenlijk alleen maar onderzoeksdoelen dienen, maar het moet er toch ooit van komen, is de hoop, dat in het lab volwassen  organen kunnen worden gekweekt ter vervanging van defecte bij (menselijke) patiënten. Nu hebben onderzoekers van het Hubrechtinstituut in Utrecht een slangorgaantje gekweekt dat gif produceert. Dat is handig want dan zou je geen slangen meer hoeven melken om een antiserum te kunnen maken voor mensen en dieren die door slangen gebeten zijn.
Het gaat om een orgaantje van de Kaapse koraalslang (Aspidelaps lubricus cowlesi). “Elk jaar worden er meer dan 100 000 mensen gebeten door slangen, het meest in derdewereldlanden”, zegt Hans Clevers van het Hubrechtinstituut van de universiteit Utrecht. “De methodes om een antiserum te maken zijn sinds de negentiende eeuw niet veranderd. Het is duidelijk dat daar een grote behoefte is.”
Slangengif bestaat uit tientallen verschillende stoffen. Clevers: “Dat zijn uiterst krachtige verbindingen om te voorkomen dat de prooi wegloopt. Ze tasten het brein aan of de neuromusculaire functies of de bloedstolling of nog andere zaken. Vele daarvan hebben mogelijk toepassing als geneesmiddel.”
De groep van Clevers richt zich vooral op orgaantjes van mensen en muisjes. Een aantal studenten ging echter met embryocellen van slangen aan de slag. Clevers: “Dat veld bestaat nog niet en ze dachten dat het interessant was om met een iconisch reptielorgaan te beginnen dat gif produceert. Toen dat er eenmaal was zagen we hoeveel gif dat produceerde.”

Kaapse koraalslang

De onderzoekers begonnen met de Kaapse koraalslang omdat ze een kweker kende die voor bevruchte eieren kon zorgen. De embryocellen werden in petrischaaltjes gelegd met voeding en groeifactoren. Zo maakten ze diverse slangenorgaantjes: een lever, alvleesklier en darm maar ook giforgaantjes.
Clevers: “Het is moeilijk om stamcellen te isoleren van slangen omdat we niet weten hoe die er uit zien, maar dat bleek ook niet nodig. De gescheiden (embryo)cellen begonnen zich in de kweekcellen snel te delen en structuren te vormen.” De giforgaantjes groeiden zo snel dat ze na een week gedeeld konden worden. Na twee maanden hadden de onderzoekers er honderden. Hij denkt dat deze methode voor het maken van antiserum veel handiger is dan de huidige waarbij slangen moeten worden gefokt om ze te kunnen ‘melken’.

De onderzoekers onderscheidden vier verschillende cellen in de orgaantjes. De gifbestanddelen die ze produceerden waren biologisch actief en leken op die van de levende slangen. Overigens had het bedrijf Mimetas bv ook een inbreng in het onderzoek. Dat probeert OrganoPlate aan de markt te brengen, een plaat met onafhankelijke kweekcellen (geen petrischaaltjes, dus).

Bron: EurekAlert