Bloed van jonge muizen ‘verjongt’ het herstelvermogen van oudere dieren

Het was vorig jaar groot nieuws en ik heb dat kennelijk gemist: het eiwit GDF11 zou er de oorzaak van zijn dat bloed van jonge muizen spieren vernieuwt in oudere muizen. Onderzoek van het Novartis-onderzoekscentrum zet nu vraagtekens bij dat opzienbarende onderzoeksresultaat.

Al sinds 2005 zijn onderzoekers op zoek naar de oorzaak van de verjongingskuur. Als oudere muizen bloed van jonge muizen kregen ingespoten, dan vernieuwden de spieren van die oude muizen (we hebben het dan over tweejarigen) zich alsof ze jong waren.  Uit dat onderzoek is uiteindelijk het eiwit GDF11 gerold, dat vooral in jong bloed aanwezig zou zijn. Volgens onderzoek van een groep van de Harvard-universiteit zou dat eiwit gaandeweg in concentratie afnemen. Voeg je dat toe dan blijkt het oude dier weer nieuwe hart-, spier- en zelfs zenuwcellen te gaan aanmaken. Zie daar het recept voor de eeuwige jeugd.
De onderzoekers van Novartis twijfelen niet aan de effecten van de bloedtransfusie, maar wel aan het onderzoek naar de veroorzaker van de verjonging. Volgens hen remt GDF11 zelfs de nieuwvorming van spieren. “De hele aanname is fout” zegt stamcelonderzoeker Michael Rudnicki die meeschreef aan het commentaar bij het nieuwe onderzoek. Andere onderzoekers drukken zich wat voorzichtiger uit. “GDF11 vermindert niet met de leeftijd”, zegt bioloog Thomas Rando van de Stanford-universiteit.

Volgens celbiologe Amy Wagers, leidster van het nu onderuit gehaalde onderzoek, zijn de gegevens over de veranderingen in de GDF11-spiegel  niet overtuigend. Hoewel de uitkomsten van haar en het Novartis-onderzoek elkaar tegenspreken is ze zeer enthousiast over dat onderzoek. “We blijven ervan overtuigd dat in ieder geval een van de vormen van GDF11 met de jaren in concentratie afneemt en dat het handhaven van die hoeveelheden wezenlijk is voor de spiergezondheid.” Vorig jaar publiceerde zij nog de resultaten van onderzoek waaruit zou blijken dat ook bloedvatcellen en neuronen van oudere muizen baat hebben bij de aanwezigheid van GDF11 in hun bloed. Dat komt toch aardig in de buurt voor een medicijn voor de eeuwige jeugd. Dat onderzoeksresultaat was voor veel mensen uit het vak nogal verwarrend. GDF11 is verwant aan myostatine, een goedbestudeerd eiwit dat de spiergroei stuurt. Zonder rijst de spiergroei de pan uit, te veel myostatine remt het herstel. Hoe zou een verwant eiwit een tegengesteld effect kunnen hebben?  David Glass van Novartis, die mede een myostatineblocker had ontwikkeld, ging met medewerkers aan de slag om de proeven te reproduceren. Zij vonden geen onderscheid tussen GDF11 en myostatine. Uit andere proeven kwam naar voren dat de GDF11-spiegel niet daalt maar stijgt met de leeftijd, zowel in ratten- als mensenbloed. De Novartis-onderzoekers bestudeerden ook het effect van GDF11 op de vernieuwing van spieren. Jonge muizen die GDF11 kregen ingespoten en waarvan vervolgens spieren werden beschadigd door slangengif herstelden minder goed van die beschadiging dan zonder. Gass: “GDF11 lijkt schadelijk te zijn voor de spier.”

Dat resultaat ontmoedigt Wager niet. Dat GDF11 afneemt met de jaren heeft ze met een ander antilichaam gedetecteerd dat onderscheid maakt tussen GDF11 en myostatine en de dosering zou drie keer te hoog zijn. Glass zou dat, deels, gedaan hebben omdat hij geen effect bij oudere muizen zag met de dosering die Wagers gebruikt had. De signaalroute van GDF11 is erg gevoelig voor de dosering, stelt de Harvard-onderzoekster. Ook zou de manier van beschadiging van de spieren niet vergelijkbaar zijn. De Harvard-onderzoekers brachten de spierschade aan door bevriezing. Het lijkt er op dat Wagers vindt dat hier appels met peren vergeleken worden.
De onderzoekers van Novartis bestrijden niet de positieve effecten van GDF11 op de hersens. “We zijn bezig met een onderzoek om aan te tonen dat wat we in de hersens zien gebeuren ook echt is”, zegt stamcelonderzoeker en Wagers kompaan Lee Rubin. Hoe het ook zit, er zal nog heel wat onderzoek moeten worden gedaan om er achter te komen hoe de vork aan de steel zit.

Bron: Science