De uirokken van het transdifferentiatieproces: hoe een darmcel zich met behulp van transcriptiefactoren omvormt tot een neuron. De epigenetica beschermt dat proces.
Het schijnt zo te zijn dat gespecialiseerde cellen van ‘gedaante’ kunnen veranderen en zich omvormen tot een ander type gespecialiseerde cel. Dat heet dan transdifferentiatie. Zo’n proces klinkt natuurlijk aantrekkelijk voor mensen die geloven in regeneratieve geneeskunde. Daar wordt nu vooral gegokt op (al of niet geïnduceerde) stamcellen. Onderzoekers van de universiteit van Straatsburg (Frankrijk) hebben bekeken hoe dat proces in zijn werk gaat en hebben enig licht op transdifferentiatie kunnen werpen.
In ons lichaam zitten enkele honderden verschillende typen cellen die bepaalde functies uitvoeren zoals hersen- of hartcellen. Dat ze in de praktijk andere dingen doen heeft te maken met het stilleggen of activeren van bepaalde genen (dat wordt epigenetica genoemd). Dat ‘werk’ doen die gespecialiseerde cellen meestal tot aan hun dood, maar het blijkt dat sommige cellen zich kunnen omvormen tot cellen van een ander type. Dat gebeurt niet vaak, maar is wel bij veel soorten geconstateerd.
De onderzoeksgroep bestudeerde de C. elegans, een doorzichtig wormpje, waar de darmcellen zich bleken te kunnen omvormen tot neuronen. Dat gebeurt zonder dat de cel hoeft te delen, volgens een vast patroon. Bij die omvorming zijn twee eiwitcomplexen betrokken. Die werken in op histon3, histonen zijn eiwitten die het DNA omhullen. Een mutatie maakt een eind aan de omvorming. De twee eiwitcomplexen nemen deel aan verschillende stappen in het proces en hun rol zou kunnen worden beïnvloed door de zogeheten transcriptiefactoren (eiwitten die helpen bij het aflezen van DNA), waarmee ze gelieerd zijn.
Het fijne hebben de onderzoekers niet weten te doorgronden. Dat alles met alles te maken heeft en dat een fijne afstemming wezenlijk is voor een goed verloop, zo ver zijn ze wel gekomen. Transcriptiefactoren zouden het hart van het proces vormen en epigenetische factoren de laag daar omheen om te voorkomen dat het mechanisme verandert onder invloed van buitenaf. Zoiets melden de onderzoekers. Het zou natuurlijk handig zijn als je weet aan welke knoppen je moet draaien om die omvorming in gang te zetten, maar zover is het nog lang niet. Het hele transdifferentieatieproces is voornamelijk nog een groot raadsel. Het zou betrokken kunnen zijn bij het herstel van weefsels in sommige organismes.
Bron: Alpha Galileo