Doorsnee van kankergezwellen bij muizen: links onbehandeld, rechts met DPP4-remmer stagliptine behandelde tumor (afb: Pasteur-instituut)

Ik veeg ze maar even heel oneerbiedig bij elkaar, deze twee onderzoeken. Beide hebben met de bestrijding van kanker te maken: het ene richt zich op het epigenoom en het andere op het stimuleren van het eigen afweersysteem, tegenwoordig erg populair in het kankeronderzoek. Dat tweede, Franse, onderzoek bij muizen zou zelfs hebben aangetoond dat kankergezwellen met de immuunstimulering helemaal kunnen verdwijnen.
Het epigenoomonderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van de Mayo-kliniek in de VS. Dat onderzoek richtte zich op het ontdekken en stoppen van voortgeschreden kankers in blaas, bloed, been, hersens en nieren. Het gaat om het epigenoom, het patroon van aan- en uitgeschakelde genen, en de relatie met kanker. “Als je denkt aan kanker in een gevorderde fase als aan een onbestuurbare auto, dan zijn de meeste geneesmiddelen als schoten op de banden, die soms nog missen ook en meestal de auto niet stilstand kunnen brengen”, zegt onderzoeker Thai Ho. “Wij geloven een mechanisme ontdekt te hebben dat de biologische motor van de kanker aanpakt en hem tot stoppen kan dwingen.” De aanpak richt zich op de epigenomische vingerafdruk in ziektes met uitzaaiingen, waar het lichaam de juiste genetische blauwdruk verminkt en giftige cellen produceert die de boel danig in de war sturen. Ho en medeonderxzoekers hebben een test beoordeeld die gebaseerd is op die epigenomische vingerafdrukken (in dit geval H3K36me3-verlies genoemd) en zou kunnen helpen de beste behandelwijze voor een patiënt te kunnen bepalen. Ho: “Voor zover we weten is dit het eerste onderzoek dat de vingerafdruk vertaalt in weefsels en er wordt aan gewerkt om dit ook bij andere tumoren dan nierkanker te kunnen gebruiken.” Dat epigenoom wordt gestuurd door bepaalde verbindingen, zoals Ho laat zien aan de hand van het voorbeeld van bijen. Een bij wordt koningin als ze gevoed wordt met koninginnenectar. Op soortgelijke wijze zouden kankers normale cellen kunnen aanzetten tot ‘vreemd’ en agressief gedrag.

Het tweede onderzoek ligt wat dichter in de buurt van het schieten op de banden van de kankerauto of misschien wel op het onklaar maken van de motor van de onbestuurbare auto.. Onderzoekers van het Pasteur-instituut in Frankrijk hebben het voor elkaar gekregen om met een bepaalde verbinding (sitagliptine, een DPP4-remmer) er voor te zorgen dat afweercellen dieper in de tumor konden doordringen. Het grote probleem bij veel kankertypen is vaak dat de kankergezwellen nagenoeg ondoordringbaar zijn voor de afweercellen. Chemokines zijn stoffen die de afweercellen (T-cellen) op het spoor van een ontsteking zetten. Het probleem is alleen dat die chemokines ook kunnen worden afgebroken door enzymen en dan werkt het systeem niet meer. Zo wordt de chemokine CXCL10 afgebroken door DPP4 (dipeptidylpeptidase 4). Eerder onderzoek had aangetoond dat verhoogde concentratie van DPP4 en het afbraakproduct van CXCL10 bij hepatitis-patiënten de behandeling met interferonen deed mislukken. Als DPP4 geremd zou worden zou dat de behandeling ten goed kunnen komen, is dan de gedachte. Dat blijkt te doen te zijn stagliptine. In combinatie met bestaande immunotherapieën bleken de kankergezwellen bij muizen geheel te verdwijnen.
Omdat DPP4-remmers al zijn goedgekeurd voor behandeling van diabetes type 2, zouden het Franse onderzoek snel een vervolg kunnen krijgen in klinische proeven met mensen. De Franse onderzoekers hebben daartoe al een verzoek ingediend om de effecten te bekijken bij leverkanker.

Bron Eurekalert en Eurekalert