MEK-remmers maken van darmkankercellen darmkankerstamcellen (afb: Erasmusuniversiteit)

Er gaat geen dag voorbij zonder dat er een nieuwe, veelbelovende aanpak van kanker wordt gepresenteerd. Nou ja, ik overdrijf, maar de uitkomst is vaak dat die bij nader beschouwing niet werkt of soms zelfs averechts. Onderzoekers van, onder meer, het Duitse kankerinstituut DKFZ moesten constateren dat zogeheten MEK-remmers de Wnt-signaalroute activeren bij darmkankercellen. Daardoor kunnen de kankercellen eigenschappen krijgen die lijken op die van stamcellen, waardoor ze ongevoelig worden voor veel kankertherapieën.
Cellen reageren op de invloeden van buiten via de biochemische reacties van de Wnt-signaalroute. Die Wnt-signalen coördineren de ontwikkeling van de vroege embryo, maar spelen ook een rol bij veel ziektes. Tot nu toe gingen wetenschappers er van uit dat een overactieve Wnt-signaalroute wijst op de ontwikkeling van kanker, maar recent onderzoek geeft aan dat die activiteit ook effect heeft op de zogeheten kankerstamcellen. “Wnt-signalen hebben invloed op het evenwicht tussen cellen met een stamcelkarakter en gedifferentieerde cellen zowel bij gezonde darmen als bij darmkanker”, zegt Michael Boutros van het Duitse kankerinstituut DKFZ en van de universiteit van Heidelberg.
In darmkankerstamcellen is die signaalroute buitengewoon actief en zorgt ervoor dat die hun stamcelkarakter bewaren. Afhankelijk van de Wnt-activiteit kunnen kankercellen ‘schakelen’ tussen stamcellen en gedifferentieerde cellen. Dat proces speelt een belangrijke rol in het succes van de behandeling. Kankerstamcellen zouden zorgen voor terugval na een succesvolle (?) behandeling. Terwijl de gedifferentieerde kankercellen meestal worden uitgeschakeld door medicijnen overleven de kankerstamcellen in veel gevallen en vormen een bron voor nieuwe tumoren.

Aangezien die signaalroute zo belangrijk is voor het verloop van de ziekte, besloten Boutros en zijn medeonderzoekers te onderzoeken of medicijnen die gebruikt worden voor darmkanker effect hebben op die signaalroute.

MEK-remmers

Veel kankers worden bevorderd door mutaties in de Ras-signaalroute, die groei stimuleert. Overactieve Ras-signalen kunnen worden getemperd door zogeheten MEK-remmers. Die werken niet bij darmkanker en Boutros en de zijnen hebben nu uitgevogeld hoe dat komt. MEK-remmers stimuleren de activiteit van de Wnt-signaalroute. Dat werd zowel geconstateerd bij muizen als in kweken van menselijke darmkankercellen.
De remmers zorgden ervoor dat kankercellen stamcelachtiger werden. Ze verminderen de deelsnelheid van de ‘gewone’ kankercellen, maar zorgen voor aanwas van de kankerstamcellen. “Dat komt overeen met het beeld van slapende kankerstamcellen dat al jaren bekend is bij veel kankersoorten”, zegt medeonderzoeker Tianzuo Zhan. “Die cellen doorstaan de behandeling en zijn verantwoordelijk voor het terugkomen van kanker.”

Bron: EurekAlert