Het netvlies

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is een oogziekte waarbij de lichtgevoelige in de gele vlek (macula) afsterven. Die degeneratie leidt uiteindelijk tot blindheid. Onderzoekers in de VS hebben huidcellen van mensen en muizen direct omgeprogrammeerd tot lichtgevoelige netvliescellen en die in het netvlies van blinde muizen geplant. Zes van de veertien blinde muizen kon daarna weer licht van donker onderscheiden.
De lichtgevoelige cellen in ons netvlies, de kegeltjes en de staafjes, zijn niet in staat zich te vernieuwen. Dan is bij ziektes waar die cellen aangetast zijn alleen implantatie van nieuwe lichtgevoelige cellen een optie. Er zijn al proeven gedaan met stamceltherapieën die enig resultaat gaven.
Het verkrijgen van vervangende lichtcellen uit stamcellen schijnt echter duur maar ook gecompliceerd te zijn. Het hele proces van herprogrammering zou wel zes maanden kunnen duren. “Dat maakt die methode niet echt praktisch”, schrijven de onderzoekers rond Biraj Mahato van de universiteit van Noord-Texas.
Ze zijn hebben daarom uit bindweefselcellen in de huid direct die lichtgevoelige cellen gemaakt zonder de omweg via stamcellen. Het is mogelijk met zogeheten transcriptiefactoren en de juiste chemicaliën bepaalde cellen direct om te zetten in een ander type cellen. Eerder hadden de onderzoekers met vier stoffen op die manier al zenuwcellen gemaakt. Met een vijfde stof bleek het mogelijk die bindweefselcellen om te programmeren tot lichtgevoelige netvliescellen.

“Dit is de eerste studie die aantoont dat lichtgevoelige cellen te verkrijgen zijn door directe herprogrammering”, zegt medeonderzoeker Anand Swaroop van het Amerikaanse ooginstituut in Bethseda. De genactiviteit van deze cellen leek sterk op die van het echte werk. Die omvorming lukte zowel bij bindweefselcellen van muisjes als van mensen. Dat hele proces duurde maar zo’n tien dagen.

Muisjes zien weer licht

Dat is allemaal leuk en aardig, maar het gaat er natuurlijk om of die vervangende lichtcellen het ook in de praktijk doen. Die werden geïmplanteerd in het netvlies van (blind gemaakte) muisjes. Zes van de veertien proefdiertjes konden na vier weken ook zwakke lichtsignalen oppikken, hetgeen een bewijs was dat de implantatie succes had gehad. Die muisjes waren ook geneigd zich terug te trekken in het donkere deel van hun kooi zoals normaal ziende muisjes dat zouden doen.

Nader onderzoek leerde dat de geïmplanteerde cellen bij het zestal ook in het netvlies waren geïntegreerd en dat ze waren verbonden met zenuwcellen. Drie maanden later waren die cellen nog steeds actief.
Het slagingspercentage vinden de onderzoekers nog aan de lage kant en ook de celdichtheid kan worden verbeterd om de beestjes en, op den duur, mensen hun volle gezichtsvermogen te verschaffen. Voor het zover is zal er nog wel het een en ander moeten worden onderzocht, valt te vrezen. Waarom de transplantatie bij die andere acht muisjes niet geslaagd is vertelt het verhaal verder niet. Wordt wellicht vervolgd.

Bron: bdw