Het ziet er naar uit dat mitochondriëntransplantaties in het ongerede geraakt weefsel weer kan ‘reanimeren’. Inmiddels is de transplantatie bij elf zuigelingen toegepast, waarvan er drie stierven. ‘Normaal’ zou daarvan tweederde gestorven zijn terwijl bij de rest de hartfunctie nooit meer normaal wordt. Volgend jaar starten klinische proeven met volwassen patiënten met ernstige hartspierschade.

Het idee voor mitochondriëntransplantatie is geboren uit wanhoop, toeval en een ongezochte vondst. Twee onderzoekers aan de Harvard-universiteit, Sitaram Emani en James McCully troffen elkaar min of meer bij toeval. Emani is kinderchirurg en McCully is hartonderzoeker. Beiden worstelden met hetzelfde probleem: hoe kun je een hart repareren dat verstoken is geweest van zuurstof door een hartaanval of een operatie? McCully: “Als dat zuurstoftekort lang duurt dan slaat je hart nauwelijks. De cellen kunnen dat wel overleven, maar herstellen nooit meer helemaal.”
Het blijkt dat door dat zuurstoftekort de mitochondriën, vaak aangeduid als de krachtcentrales van de cel, van de hartcellen ernstig worden beschadigd. In plaats van zwart zijn ze doorzichtig en abnormaal klein. McCully besloot mitochondriën van gezonde cellen te verzamelen en die in te spuiten in de aangetaste cellen. Hij probeerde de truc uit bij (beschadigde) hartcellen van een varken en de ingespoten mitochondriën leken hun plaats te kennen en begonnen direct energie te produceren. De aangedane hartcellen herstelden.
Emani had in zijn werk vaak te maken met baby’s met hartproblemen, al of niet als gevolg van problemen bij een operatie. Je kunt zo’n zuigeling wel aan het zuurstof leggen, maar dat kan maar voor een week of twee. Uiteindelijk dient het hartje de zaak weer over te nemen. Meer dan de helft van die zeer jonge patiëntjes sterft dan ook. Toen hij van McCully’s onderzoek hoorde zag hij een mogelijke oplossing voor dit probleem.

Kinderziekenhuis Boston

McCully verhuisde naar het kinderziekenhuis in Boston waar Emani werkte. Het duurde niet lang voor ze hun eerste patiëntje kregen: een zuigeling die tijdens een operatie geen zuurstof meer kreeg en waarbij beademing niet had geholpen. Emani verwijderde een stukje maag van het kindje dat hij aan McClly overhandigde en 20 minuten later kwam die terug met een reageerbuisje vol gezonde mitochondriën. Emani gebruikte een echogram om uit te maken waar hij die kostbare lading moest injecteren. Twee dagen later had de baby een normaal functionerend hart.
De onderzoekers hebben nu elf baby’s op deze wijze behandeld, alle op een na na te zijn beademd. Drie van die kindjes stierf alsnog. Een stierf door een ontsteking, twee anderen doordat de ingreep te laat werd uitgevoerd en de mitochondriëntransplantatie het ernstig beschadigde hartje niet meer voldoende kon repareren.

Inmiddels hebben Emani en zijn medeonderzoekers ontdekt dat ze de mitochondriën in bloedvaten kunnen inhjecteren die naar het hart leiden in plaats van ze direct in het beschadigde spierweefsel te implanteren. Op de een of andere manier weten die organellen zich bij de beschadigde cellen naar binnen te dringen.

Volwassenen

De vraag of die aanpak ook werkt bij volwassenen die een hartaanval of hartoperatie hebben gehad. Het is het plan mitochondriëntransplantatie uit te proberen bij patiënten die een omleiding hebben gekregen e.d. Dat zouden dan patiënten moeten zijn met zo’n ernstige schade aan de hartspier dat ze moeilijk buiten de hartlongmachine kunnen. Zeer waarschijnlijk zullen de klinische proeven volgend jaar beginnen.

Bron: New York Times