Dendrietcel (afb: WikiMedia Commons)

Dit is niet voor het het eerst dat er direct vanuit volwassen cellen andere typen cellen te maken en niet via de ‘omweg’ van de pluripotente stamcellen, maar het zou voor het eerst zijn dat huidcellen direct zijn geherprogrammeerd tot dendrietcellen. Dendrietellen zijn de ‘schildwachten’ van het  afweersysteem. Deze ontwikkeling zou nieuwe vormen van immuuntherapie mogelijk maken, denken de onderzoekers, met name op het gebied van kankerbestrijding.
Dendrietcellen worden zo genoemd omdat ze, net als hersencellen, zijn voorzien van lange uitlopers (dendrieten). Het is hun taak onze weefsels te onderzoeken op vreemde indringers (ook kankercellen) en om die te vernietigen. De antigenen van die indringers ‘voeren’ ze aan de werkelijke moordenaars van het afweersysteem: de T-cellen. Zo leren die wat fout is en moet worden vernietigd.
Er zijn al proeven gedaan met dendrietcellen als middel om kanker te bestrijden. Het vervelende is alleen weer (altijd maar weer) dat de kankercellen daar iets op hebben gevonden zodat die het loodje leggen of niet meer functioneren (wat op hetzelfde neerkomt). Het idee is dan dendrietcellen voor elke patiënt te kweken of aan te maken, die die cellen hun afbraakwerk laat doen alvorens ze worden uitgeschakeld (is mijn interpretatie).

Nu schijnen onderzoekers van de universiteit van Lund (Zwe) er voor het eerst in geslaagd te zijn om huidcellen met behulp van drie transcriptiefactoren (PU.1, IRF8 en BATF3) direct om te programmeren tot dendrietcellen. Dat hebben ze bij muisjes gedaan, maar ook bij menselijke huidcellen. “Van een stukje huidweefsel kunnen we miljoen cellen kweken en herprogrammeren tot dendrietcellen in maar negen dagen”, zegt onderzoeker Filipe Pereira.
“Ons onderzoek heeft aangetoond dat de dendrietcellen ook effectief antigenen presenteren aan de T-cellen net als de natuurlijke dendrietcellen.” De onderzoekers konden zelfs de geherprogrammeerde cellen sturen door op een bepaalde plaats het juiste antigeen aan te bieden. Dat zou mogelijkheden bieden nieuwe strategieën te ontwikkelen voor de bestrijding van vaste kankergezwellen en bloedkankers, naast de behandelingsmethoden die nu al mogelijk zijn.

‘Fusie’

Pereira ziet een fusie tussen celherprogrammering en kankerimmuuntherapie tot stand komen. Tumoren veranderen gaandeweg genetisch, waardoor het voor het afweersysteem lastig wordt ze als een bedreiging aan te merken. “We willen de mogelijkheid onderzoeken de drie transcriptiefactoren rechtstreeks in de tumor te spuiten, waardoor de kankercellen gedwongen worden hun eigen tumorspecifieke antigenen te tonen. Daardoor zouden de T-cellen in actie komen. Dit concept hebben we TrojanDC genoemd naar het Trojaanse paard van Homerus.”
Ondertussen hebben de onderzoekers maar vast een nieuw bedrijf opgezet dat samen met de universiteit dat idee tot ontwikkeling moet brengen. Tevens zou dit werk mogelijkheden hebben geopend om andere subtypen dendrietcellen te ontwikkelen met eigen eigenschappen en functies.

Bron: Alpha Galileo