Titan, een chimpanseemannetje (foto: Ian Gilby)
Mensen hebben zich lang zo bijzonder gevonden, en nog steeds, dat ze zich een aparte status in de natuur (het leven ) hebben toegemeten. Waar dat toe kan leiden toont ons tijdsgewricht met zijn klimaatverandering en zijn grote verlies aan biodiversiteit. Toch kun je er niet om heen dat de diersoort mens heel wat meer (wan?)presteert als elke andere diersoort, ook de mensapen. Als ons leven en onze mogelijkheden liggen opgeslagen in ons DNA, zoals nogal eens wordt beweerd, dan kan dat niet kloppen want dat lijkt heel sterk op dat van chimpansees, onze naaste ‘verwanten’. Of juist wel en dan te vinden in het ‘ongeliefde’ deel dat vroeger troep-DNA werd genoemd (maar dat allerminst is)?
De chimpansee is, evolutionair gezien, onze (dwz ’s mensen) naaste verwante. Zo’n vijf- of zesmiljoen jaar geleden scheidden onze (evolutionaire) wegen. Onderzoekers van de universiteit van het Zweedse Lund denken de verschillen gevonden te hebben in dat stuk niet-coderend DNA, verreweg het grootste deel van ons DNA (zo’n 98%).
“We zijn geen mensen en chimpansees gaan bestuderen, maar bepaalden ons tot het kweken van stamcellen in een lab”, zegt Johan Jakobsson. “Die stamcellen waren door onze collega’s in Duitsland, de VS en Japan ontwikkeld uit huidcellen. Vervolgens bestudeerden we de ontwikkeling tot hersencellen.”
De onderzoekers ontdekten dat de stamcellen van mensen en chimpansees dat op een afwijkende manier doen. Die zou gevolgen hebben voor de hersens die daarvan het resultaat zijn (in een embryo dan). Jakobsson: “Het deel dat verschilde hadden we niet verwacht. Het lag in het deel dat vroeger troep-DNA werd genoemd, een lang repetitief deel, waarvan lang werd gedacht dat het geen functie had. Vroeger keken we alleen naar dat deel dat codeerde voor eiwitten en naar de eiwitten om verschillen te vinden (tussen chimpansees en mensen; as).”
“Het lijkt er op dat de basis voor de ontwikkeling van het menselijk brein genetisch gezien een stuk ingewikkelder is dan we ooit dachten. Dat die ontwikkeling juist ligt in dat deel dat altijd over het hoofd is gezien, maar toch belangrijk blijkt. Dat is verrassend.” Zo verrassend nou ook weer niet, want de laatste jaren blijkt die ’troep’ steeds vaker allesbehalve nutteloze genetische rotzooi te zijn.
Hersens het verschil
Wat heeft de onderzoekers er toe gedreven naar de genetische verschillen tussen chimpansees en mensen te zoeken, vervolgt het persbericht, maar dat lijkt me een wat stuntelige vraag als je weet dat het DNA bijna ‘eensluidend’ is maar de mogelijkheden en vaardigheden van mensen wel iets groter zijn dan die voor chimpansees (ook bij het begaan van ‘vergissingen’). Dat is natuurlijk de nieuwsgierigheid naar de kleine verschillen met toch vrij grote gevolgen.
Jakobsson denkt dat de hersens het verschil maken. “Hoe kan het dat mensen hun hersens kunnen gebruiken op een manier dat zij gemeenschappen kunnen opbouwen (en afbreken; as), hun kinderen opvoeden (alsof chimpansees dat niet doen; as) en geavanceerde technologie kunnen ontwikkelingen (die zorgt voor de vernietiging van onze leefomgeving en verstoring van het klimaat; as). Dat is fascinerend (inderdaad; as).”
De Zweed denkt dat de resultaten van dit onderzoek ook iets kunnen bijdragen aan het vinden van antwoorden op vragen rond psychiatrische afwijkingen zoals schizofrenie. Die zou alleen bij mensen voorkomen (is dat zo?; as) . “We zullen ons meer moeten verdiepen in de volle 100% van ons DNA. Dat is een stuk ingewikkelder (dan ons op die 2% te richten; as).”
Bron: Alpha Galileo