Een bolletje van afbreekbare kunststof omhuld door een neutrofielmembraan (afb: univ. van Californië San Diego)

Reumatische artritis is een nare en pijnlijke autoimmuun-ziekte, waar niet echt een medicijn voor (tegen?) bestaat. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego hebben nu neutrofiele nanosponsjes ontwikkeld, die de eiwitten opslurpen die een kwalijke rol spelen in het voortschrijden van de ziekte. Bij muisjes schijnen die gewerkt te hebben. Overigens zorgen de nanosponsjes niet voor genezing van reuma.

“De nanosponsjes vormen een nieuwe manier om ziekteverwekkende moleculen te verwijderen die de ziekte in gang zetten en houden”, zegt onderzoeker Liangfang Zhang. “In plaats van een behandeling waarbij specifieke, ziekteverwekkende moleculen worden geblokkeerd, hebben we een methode ontwikkeld die een breed scala van die verbindingen kan aanpakken, waarmee de ziekte beter te behandelen en ook te voorkomen is.”
Het neutrofiele nanosponsje is een van de jongste nano-ontwikkelingen van Zhang en de zijnen. Eerder ontwikkelden ze nanosponsjes om MRSA-besmettingen te bestrijden alsmede macrofaagsponsjes om sepsis (‘bloedvergiftiging’, een massale bacteriële besmetting) mee te behandelen. De nieuwe nanosponsjes zijn gemaakt van een afbreekbaar polymeer, die zijn bekleed met membranen van neutrofielen, de meest voorkomende vorm van witte bloedlichaampjes.
Neutrofielen zijn de eerste afweercellen die in actie komen bij gevaar voor het lichaam. Die afweercellen spelen ook een rol bij het ontstaan en voortschrijden van reuma(tische artritis). Tijdens de ziekte ontwikkelen cellen in de buurt van gewrichten eiwitten die ontstekingen veroorzaken: cytokines. Als die eenmaal bij de gewrichten zijn dan binden die eiwitten zich aan receptoren op het membraan van de neutrofielen, waardoor meer cytokines worden aangemaakt. Daardoor komen er weer nieuwe neutrofielen naar het gewricht enz.
Zhang: “Een of twee van die eiwitten neutraliseren helpt wellicht niet zoveel. Ons idee was een neutrofielmembraan te creëren dat die receptoren heeft om verschillende types cytokines te binden om zo een heel scala aan ziekteverwekkers aan te pakken. Daarmee pakken we de hele populatie van ziekteverwekkkende eiwitten in een keer aan.”

Neutrofiele sponsjes

Om die neutrofiele sponsjes te kunnen maken werden die bloedcellen uit het bloed geïsoleerd, waarna ze in een oplossing werden gegooid waardoor ze opzwollen en uit elkaar barstten. Daarbij blijven de membranen over waar het de onderzoekers om te doen was. Door die membranen te mengen met kunststof bolletjes ontstonden er bolletjes omhuld met neutrofielmembranen.

Muisjes die een ernstige vorm van reuma hadden kregen de nanosponsjes ingespoten. Dat had als gevolg dat de zwellingen die kenmerkend zijn voor reuma verminderden en dat het kraakbeen tegen verdere afbraak beschermd werd. De behandeling had hetzelfde effect als wanneer de reumatische muisjes werden behandeld met een hoge dosis monoklonale antilichamen. Het bleek dat de sponsjes muisjes ook beschermden tegen de ziekte (kennelijk kun je reuma ‘aanrichten; ik wist dat niet).

Zhang stelt nadrukkelijk dat de sponsjes de ziekte niet genezen. “We zien in staat de ziekte in de hand te houden. Die is niet verdwenen, maar de zwellingen worden sterk teruggedrongen en de schade aan kraakbeen tot een minimum beperkt.”

Bron: EurekAlert