Er zijn wel hersenstamcellen, nee die zijn er niet na je vroege jeugd. Kennelijk is die strijdvraag bij muisjes al beslist: die zijn er. Dat moet wel, want onderzoekers zouden de hersenstamcellen van oudere muisjes hebben verjongd (niet vervangen). Daardoor zouden die schade aan de hersens net zo goed herstellen als jonge muisjes en beter dan oude muisjes met hun eigen, oude hersenstamcellen. Iets voor mensen? Misschien, maar dat duurt nog wel even.
In diverse weefsels in ons lichaam zitten stamcellen, die zorgen voor vervanging van in het ongerede geraakte cellen. De discussie of hersencellen nog vernieuwen of helemaal niet loopt al jaren, maar voor muisjes schijnt dat debat niet te gelden. Die hebben ze. Punt. Stamcellen raken met de jaren wat uitgeput en kunnen dan vaak niet meer delen om te dienen als ‘reservemateriaal’.
Om een zo goed mogelijk rekenmodel (?) van stamcelgedrag te krijgen hebben onderzoekers rond bioinformaticus Antonio del Sol van de universiteit van Luxemburg iets nieuws uitgeprobeerd. “Stamcellen leven in een hoekje waar ze constant wisselwerken met andere cellen en hun omgeving”, zegt Del Sol. “Dat is ontzettend ingewikkeld te modelleren in de computer. Dus hebben we perspectief veranderd. We dachten niet meer aan de externe effecten op stamcellen maar begonnen te denken aan de innerlijke toestand van de stamcel in zijn hoekje.”

Nieuw model

Die benadering leidde tot een nieuw model dat ontwikkeld werd door Srikanth Ravichandran. “Ons model kan bepalen welke eiwitten verantwoordelijk zijn voor de functionele toestand van een stamcel, dat wil zeggen of die gaat delen of in de ruststand blijft. Ons rekenmodel is gebaseerd op genactiviteit.”

Het was tot nu toe niet bekend waarom de meeste stamcellen in de hersens van muizen in de ruststand verkeren. Uit het rekenmodel kwam naar voren dat het eiwit sFRP5 de hersenstamcellen in rust hield bij oudere muizen. Daarmee blokkeert het de mogelijkheid van de cel zich te delen en om te vormen tot functionerende hersencellen.
Toen riepen de onderzoekers in Luxemburg de expertise van het Duitse kankerinstituut te hulp. Bestudering van stamcellen in petrischaaltjes en later in hersens van muizen moest de uitkomst van het rekenmodel toetsen.
Als de activiteit van het sFRP5-gen werd stilgelegd, dan bleken de stamcellen vaker bereid zich te delen en te differentiëren. Daardoor waren ze weer beschikbaar voor herstelwerkzaamheden. Del Sol: “De deactivering van het sFRP5-gen leidde tot een soort verjonging. Daardoor werd de verhouding tussen slapende en actieve stamcellen bijna zoals bij jonge muizen.”

Stamceltherapieën

De onderzoekers denken dat dit onderzoek een belangrijke stap vooruit is op het gebied van stamceltherapieën voor hersenziektes. “Met het rekenmodel konden we de vinger leggen op de kenmerken van een bepaalde toestand van stamcellen”, zegt de onderzoeker. Hij denkt dat die benadering niet beperkt hoeft te blijven tot de hersens. “Wellicht opent dit nieuwe wegen voor de regeneratieve geneeskunde.”

Bron: EurekAlert