Een gentherapie heeft bij suikerzieke muisjes (type 1) de bloedsuikerspiegel weer op normale waarden gebracht. De onderzoekers kregen dat voor elkaar door alfacellen in de alvleesklier met behulp van eiwitten om te programmeren tot insulineproducerende betacellen. Die bleven bij de muisjes voor langere tijd hun insulineproducerende taak vervulden (vier muizenmaanden).
Suikerziekte type 1 is een autoimmuunziekte, waarbij het eigen afweersysteem insulineproducerende betacellen in de alvleesklier vernietigt. Daardoor lopen de suikerspiegels ernstig op. Suikerpatiënten hebben voortdurende insuline nodig om die spiegel enigszins op peil te houden. De onderzoekers lieten een adenoachtig virus twee eiwitten afleveren in de alvleesklier van suikerzieke muisjes: Pdx1 en MafA. Die eiwtten vormden de alfacellen in de alvleesklier, die daar ruim voorhanden zijn, om tot functionele betacellen.
“Dit is voor het eerst dat een eenvoudige ingreep bij autoimmune diabetes heeft geleid tot normale bloedsuikerspiegels”, zegt onderzoeker George Gittes van de universiteit van Pittsburgh (VS). “Klinische proeven met zowel type 1- als type 2-patiënten liggen in het verschiet.”
Een manier om suikerziekte te genezen is de patiënt te voorzien van nieuwe betacellen, maar bij type 1 is dat zinloos, aangezien die onmiddellijk door het eigen afweersysteem weer ‘onklaar’ worden gemaakt. Een andere oplossing is andere
Links een microscoopopname waarbij de suikerzieke muisjes waren behandeld met een leeg virus, rechts het resultaat van de echte virusgenbehandeling met de twee omprogrammeereiwitten. (afb: univ. van Pittsburgh)
Dat laatste probeerden de onderzoekers van de universiteit van Pittsburgh. De beide gebruikte eiwitten helpen bij de rijping, vermenigvuldiging en functionering van de betacellen. Daarbij mikten ze op omprogammering van cellen in de alvleesklier zelf. Alfacellen lijken op betacellen en ze zijn talrijk. Bovendien zitten ze op de juist plaats. Overigens gebruikten de onderzoekers menselijke alvleeskliercellen (eilandjes van Langerhans), waarbij de betacellen waren vernietigd. Die werden vervolgens bij de suikerzieke muisjes geïmplanteerd.
Resistent
Wanneer de onderzoekers de genexpressie van de normale betacellen vergeleken met die van de omgeprogammeerde alfacellen dan kwamen die vrijwel volledig met elkaar overeen. De herprogrammering herstelde de insulineproductie van de suikerzieke muisjes waarmee hun bloedsuikerspiegel normaal werd en vier maanden later was dat nog steeds zo.
Gittes: “De virusgentherapie blijkt insulineproducerende cellen te hebben gevormd, die betrekkelijk resistent zijn voor autoimune aanvallen. Dat komt waarschijnlijk doordat die cellen enigszins afwijken van de normale betacellen, maar niet zo verschillend dat ze niet goed functioneren.”
Verscheidene facetten van de aanpak kunnen ook bij mensen worden toegepast. De adenoachtige virussen worden momenteel in verschillende klinische proeven beproefd voor toepassing bij mensen. Die virussen kunnen via een endoscoop met een niet-chirurgische ingreep in de alvleesklier worden gebracht, hoewel dat tot ontstekingen kan leiden. Er hoeven geen afweeronderdrukkende middelen te worden geslikt omdat het gaat om eigen cellen.
De onderzoekers waren bang dat de behandeling maar zeer tijdelijk effect zou hebben, maar dat viel erg mee. De vier muizenmaanden zouden gelijk staan aan zeven mensenjaren. De onderzoekers kijken nu of het bij suikerzieke apen ook werkt. “Als de methode ook daar aanslaat dan vragen we de autoriteiten om klinische proeven te mogen doen met diabetespatiënten, zowel met type 1 als type 2”, zegt Gittes.
Bron: EurekAlert