Grondkersplant

Het heeft eeuwen geduurd voor wij mensen van de wilde tomaten de huidige rode ‘waterbommen’ hadden gekweekt. Met de bekende genschaar CRISPR/Cas9 is dat kunstje een stuk sneller te doen. Bij tomaten hadden onderzoekers daar maar een paar jaar voor nodig en met CRISPR schijn je ook de veelbelovende grondkers te kunnen ombouwen tot een commercieel landbouwproduct. Het eindeloos kruizen en uitselecteren heeft, waarschijnlijk, zijn langste tijd gehad.

“Die (CRSIPR-; as)methode maakt het ons mogelijk bij nul te beginnen en het aanpassingsproces helemaal over te doen”, zegt bioloog Jörg Kudia van de universiteit van Münster over het tomaatonderzoek. De onderzoekers begonnen met de wilde-tomatensoort Solanum pimpinellifolium uit Zuid-Amerika, een voorouder van de huidige kweektomaat. De wilde soort heeft maar weinig vruchten en die zijn maar zo klein als erwtjes. Dat ‘erwtje’ smaakt echter veel aromatischer dan de moderne tomaat en bevat veel grotere hoeveelheden van de antioxidant lycopeen (ook wel eens lycopine genoemd).
Vervolgens werden met behulp van de genschaar zes genen van de plant veranderd die als belangrijk voor de moderne kweektomaten gelden. Het gevolg was dat de vruchten van de genetisch veranderde plant zo groot werden als kerstomaatjes. Het aantal vruchten per plant vertienvoudigde en de vorm werd ovaler. Door dat laatste kneuzen ze niet zo gauw. Ook groeiden de planten ‘compacter’.
Het lycopeengehalte verdubbelde in de geCRISPRde tomaten en was daarmee vijf keer hoger dan in kerstomaatjes. Kudia: “Dat is een goede verandering.” Tot nu toe is het kwekers niet gelukt het lycopeengehalte in tomaten te verhogen. Als het al lukte, dan bleek de hoeveelheid betacaroteen (een voorlopermolecuul van vitamine A) te zijn gedaald.

Dit onderzoek is eens te meer een bewijs welke grote gevolgen de opkomst van de gentechnieken zullen hebben. Vooralsnog zullen die geCRISPRde planten in de Europa weinig ‘emplooi’ vinden sedert het Europees gerechtshof die heeft bestempeld tot genetische gemanipuleerde planten.

Grondkers

De grondkers (Physalis pruinosa; schijnt ook wel Kaapse kruisbes te worden genoemd) schijnt een prettige smaak te hebben met de afmeting van kerstomaatjes en boordevol allerlei voor de gezondheid ‘plezante’ stoffen als vitamine C en A, beta-caroteen, fytosterolen en antioxidanten. Kortom: supervoer. Toch heeft die vrucht met al die mooie eigenschappen het niet gemaakt. Dat had allerlei praktische redenen zoals de manier waarop de plant groeit en hoe de vruchten aan de plant zitten.
In feite hebben Joyce van Eck van het Boyce Thompson-instituut en haar medeonderzoekers met een schuin oog naar de tomaat gekeken. Ze kwamen dan ook op de gedacht om de genen van de grondkersplant dienovereenkomstig aan te passen.

De genetische veranderingen, ook via CRISPR, hebben geleid tot een plant die compacter is en waarbij de vruchten meer op elkaar zitten dan de bestaande grondkers. Ook is de afmeting van de vrucht en de opbrengst groter: 50%. “We hebben geleerd van de tomaat en dat toegepast op een niet verwante plant”, zegt Van Eck. Overigens behoort ook de grondkers tot de nachtschadefamilie, net als tomaten (en aardappels).
Er valt nog wel wat meer te verbeteren. Zo schijnen de vruchten er nogal vaak ontijdig af te vallen. Van Eck denkt dat ‘probleem’ ook met genverandering op te kunnen lossen.

Bronnen: der Spiegel, EurekAlert