Macrofagen zouden door ijzeroxidedeeltjes (ferumoxytol) weer worden aangezet kankercellen onschadelijk te maken (afb: Amy Thomas)

Volgens Amerikaanse onderzoekers is het ze gelukt bij muizen de eigen afweercellen aan het werk te zetten in de strijd tegen kanker. Ze hoefden daarvoor de muisjes slechts in te enten met het ijzerpreparaat ferumoxytol (in feite gewoon roest oftewel ijzeroxide). Dat middel is in de VS al goedgekeurd door de gezondheidsautoriteiten. De ontdekking dat ijzer invloed heeft op het afweersysteem was een toevalstreffer.

Dat ijzeroxidedeeltjes dat effect hebben werd ontdekt toen bij muizen geprobeerd werd of die oxidedeeltjes konden fungeren als paard van Troje voor kankerbestrijdende chemicaliën. “Het was verrassend dat die nanodeeltjes macrofagen aanzetten om kankercellen aan te pakken”, zegt Heike Daldrup-Link van de Amerikaanse universiteit van Stanford. “We denken dat dit ook werkt bij mensen.”
De proefmuizen werden in drie groepen verdeeld: een groep die de met chemicaliën beladen nanodeeltjes kreeg toegediend, een groep met nanodeeltjes zonder chemo en een controlegroep die geen van beide kreeg. Het bleek dat de muisjes die alleen nanodeeltjes kreeg toegediend het beste resultaat opleverden in de bestrijding van kanker.
Vervolgens probeerden de onderzoekers uit te zoeken wat er aan de hand was. Ze experimenteerden daartoe met cellen in een petrischaal. Daaruit bleek dat tumorgeassocieerde macrofagen door de ijzeroxidedeeltjes werden geactiveerd om de strijd met de kankercellen aan te gaan. In celkweken zonder macrofagen bleek de ijzertoevoeging niet te werken.

Bekend

Het was al bekend dat tumorgeassocieerde macrofagen losse kankercellen detecteren en verorberen. Als zich een gezwel vormt dan blijkt dat de tumoren macrofagen buiten gevecht kunnen stellen. Erger nog, dan worden die macrofagen tot handlangers van de kankercellen en helpen bij de verspreiding door het organisme.
Uit het huidige onderzoek kwam naar voren dat de ijzeroxidedeeltjes de ‘schakelaars’ van de macrofagen weer in de juiste stand zetten. Daar kwamen de onderzoekers achter door de stofwisselingsproducten van de macrofagen en hun genexpressie (welke genen zijn in-/actief?) te onderzoeken.
Bij muisjes met borstkanker demonstreerden ze dat ferumoxytol de tumorgroei afremt, bij doses die m.m. door de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten zijn toegestaan. Het effect van een dosis nam pas na een week of drie af.
Bij muisjes met longkanker keken de wetenschappers of de nanodeeltjes ook iets konden betekenen in het voorkomen van uitzaaiing. Het bleek dat uitzaaiing naar de lever, vrij normaal bij borstkanker (zowel bij muizen als bij mensen), werd afgeremd.

Klinische proeven

Volgens Daldrup-Link betekent dit onderzoeksresultaat dat er diverse mogelijke toepassingen kunnen worden bestudeerd in klinische proeven met menselijke patiënten. Zo krijgen na de verwijdering van een uitgezaaide tumor patiënten nog vaak een chemotherapie. Daarmee moet worden gewacht tot de patiënt is hersteld van de operatie, vanwege de ernstige bijeffecten van een chemokuur. IJzeroxidedeeltjes hebben die bijeffecten niet. Die zouden direct na de operatie kunnen worden toegediend. “We denken dat die nanodeeltjes de tijd kunnen overbruggen tussen de operatie en het begin van de chemotherapie.”
De ijzeroxidedeeltjes zou ook goede diensten kunnen bewijzen na een operatie waar de tumor niet helemaal verwijderd kan worden. “Als er nog kankercellen zijn achtergebleven dan zou het toedienen van ijzerdeeltjes een mogelijkheid zij waarbij het afweersysteem dan met de resten van de tumor zou kunnen afrekenen”, zegt Daldrup-Link.

Bron: Science Daily