Een lichtmicroscoopopname van een Monocercomonoides-cel (afb: Wiki Commons)

Mitochondriên worden (ook door mij) vaak omschreven als de krachtcentrales van de eukaryote cel (de cel met kern zoals die in ons lichaam). Je zou zeggen dat een systeem dat energie nodig heeft om te draaien (in leven te blijven) niet zonder kan. Wel dus.  Onderzoekers van, onder meer, de Keizer Karel-universiteit in Praag ontdekten micro-oganismen van het geslacht Monocercomonoides die het zonder moeten stellen (en daar kennelijk in slagen).
“In een zuurstofarme omgeving hebben eukaryoten een gereduceerde vorm van de mitochondriën, maar sommige functies daarvan werden zo essentieel geacht dat ze als onontbeerlijk werden beschouwd”, zegt Anna Karnkowska. “We hebben een organisme gevonden dat inderdaad geen mitochondrion heeft.” Eencelligen van het geslacht Monocercomonoides zijn al 80 jaar bekend. Ze zijn verwant aan de voor de mens ziekteverwekkende organismen Giarda en Trichomonas, die tezamen weer de groep Metamonada vormen. Metamonada leven uitsluitend in zuurstofarme omgevingen. Karnkowska en haar medeonderzoekers lazen het genoom van de Monocercomonoides af en verbaasden zich erover dat ze geen mitochondriale eiwitten vonden. Deze organismen halen hun energie uit het zogeheten cytosolisch zwavelmobilisatiesysteem (ik ken het niet; cytosol is de vloeistof in de cel waarin de organellen drijven), en systeem dat kennelijk van bacteriën afkomstig is. Karnkowska: “Door een unieke combinatie van gebeurtenissen, zoals het verdwijnen van veel mitochondriale functies en het verwerven van deze essentiële machinerie van prokaryoten, heeft dit organisme zich ontwikkeld op een manier die biologen niet voor mogelijk hielden.”
Het opmerkelijke is dat onderzoekers kennelijk al tientallen jaren op zoek zijn naar organismen die geen mitochondriën hebben. Het leek er op dat die niet zouden bestaan. Karnkowska en medeonderzoeker Vladimir Hampl denken nu dat er meer soorten moeten bestaan zonder mitochondriën. Karnkowska: “Dit organisme is een mooi voorbeeld van een cel die weigert aan de leerboeken te voldoen.” De onderzoekers gaan het beestje nog eens beter bekijken om uit te vinden hoe het werkt. Ze willen dat ook begrijpen in het bredere kader van de evolutie. Hampl: “Het is goed mogelijk dat in die hele groep van de oxymonaden geen mitochondriën heeft. We zouden graag willen weten wanneer die mitochondriën zijn verdwenen.” Opmerkelijk is dat dat in een wiki (wikiwand) al staat vermeld (geen mitochondriën).

Bron: EurekAlert