Rechts bloedvatcellen (endotheelcellen) in kweek die groeien op eiwitten die normaal in bloedvaten voorkomen. Links het resultaat als daar de synthetische antilichamen aan werden toegevoegd (foto: univ.van Aarhus)
In de universiteit van Aarhus (Den) hebben onderzoekers tien nieuwe antilichamen gefabriceerd die de vorming van nieuwe bloedvaten tegenhoudt. Die antilichamen zouden dienstig kunnen zijn tegen kanker doordat ze de bloedvatvorming bij tumoren zou kunnen tegenhouden, waardoor de kankercellen voedsel en zuurstof wordt onthouden en gedoemd zijn te sterven. Enkele van die antilichamen zijn beproefd op muizen en die bleken de groei van kwaadaardige tumoren te stoppen.
“De antilichamen blijken perfect te werken in het lab, dus lijkt het logisch dat we verder gaan met het onderzoek”, zegt onderzoeker Peter Kristensen. Hij waarschuwt dat het onderzoek nog wel in een vroeg stadium is. Kristensen is de architect achter de nieuwe, synthetische antilichamen. De beproefde voorbeelden onderdrukken of neutraliseren de signaalstoffen die kankercellen uitsturen om nieuwe bloedvaten aan te maken. Als er geen nieuwe bloedvaten worden aangemaakt, dan is het kankergezwel gedoemd ten onder te gaan. De Denen schijnen al een hele reputatie te hebben opgebouwd op het gebied van kunstmatige antilichamen voor de behandeling van kanker. Ze schijnen er al een ‘bibliotheek’ van enkele miljarden exemplaren van te hebben. Daarvan zijn er tien geselecteerd om ingezet te worden tegen kanker.
Antilichamen zijn natuurlijke eiwitten (immunoglobulines) die indringers in ons lijf onschadelijk (moeten) maken. Sommige natuurlijke antilichamen hebben hetzelfde effect als de synthetische van de Denen. Die natuurlijke antilichamen maakt het lichaam zelf aan – of althans, dat zou moeten – maar zijn moeilijk te synthetiseren en dus duur. De nieuwe antilichamen zijn veel goedkoper te maken en ze lijken ook effectiever dan de ‘echte’. Het lijkt er op dat antilichamen steeds vaker ingezet worden tegen lastig bestrijdbare ziektes als kanker maar ook ebola.
Zo’n antilichaambibliotheek is geen onderzoeksdoel op zich. Het punt is uit te zoeken wat werkt en wat niet. Kristensen: “In dit geval vonden we antilichamen die een remmend effect hebben op de bloedvatvorming. Dat is belangrijk voor een beter begrip van het mechanisme van een ziekte en voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën.”
Voor de zoektocht naar het tiental maakten de Deense onderzoekers gebruik een biologische techniek, die ze drie jaar geleden hebben ontwikkeld. Daarmee konden ze de bindingseigenschappen van bepaalde eiwitten uit bloedvatcellen bepalen, om er zo achter te komen welke kandidaten in aanmerking zouden komen. De komende jaren willen de onderzoekers het tiental nog degelijker bestuderen. “We zijn in het stadium dat we de antilichamen hebben gevonden die aan iets binden en andere die de vorming van bloedvaten veranderen. We gaan nu kijken hoe die zich andere verschillende omstandigheden gedragen. Dat verschaft ons inzicht die van waarde kan zijn bij de ontwikkeling van nieuwe kankermedicijnen.”
Bron: Eurekalert