De omslag van het boek van Shapiro

De klimaatverandering en andere door de mens veroorzaakte katastrofes leren ons dat we voorzichtig moeten zijn met het toepassen van onze (= ’s mensen) ‘oplossingen’. Vaak brengen die nieuwe problemen met zich mee. Dat geldt eigenlijk overal en dus ook voor de synthetische biologie, een tak van de ‘wetenschap’ die de mens de beheersing zou kunnen geven over het fenomeen dat we leven noemen. Hoe (on)gevaarlijk is het prutsen aan leven?<

Mensen denken overal oplossingen voor te kunnen bedenken, maar veel van die oplossingen hebben weer voor nieuwe problemen gezorgd (die we dan vervolgens weer gaan ‘oplossen’, enzovoort, enzovoort). Neem nou de varkens, de gedomesticeerde zwijnen, die we onder vaak schofterige omstandigheden houden om voor het vlees op ons bord te zorgen. Die arme dieren hebben fosfor nodig. Die krijgen ze in de fokstallen door fytinezuur door hun voer te mengen, maar varkens kunnen daar niks mee en poepen dat weer uit. Dat is niet goed voor het milieu.
Ik heb het nog niet over de wreedheid van de vleesproductie. Als je kapt met vlees heb je dat probleem helemaal niet en dat is ook beter voor milieu en klimaat. Als je toch per se vlees wil produceren wat doe je dan? Ik zou zeggen: zoek een fosforpreparaat op waar die varkens wel wat mee kunnen, maar nee hoor. Nu krijgen de varkens een enzym toegediend dat fytinezuur afbreekt.
Er zijn dan mensen die bedenken dat we die varkens genetisch zo zouden kunnen veranderen dat ze wel baat hebben bij fytinezuur als fosforbron. Die genen komen van een bacterie (Escherichia coli) en van een muis. Dat muisje produceert normaal een enzym in het speeksel dat wel wat met die verbinding kan. De envirovarkens (ja, zo worden ze genoemd!) poepen 65% minder fosfor uit. Probleem min of meer opgelost, luidt dan de conclusie.
Je zou ook kunnen beweren dat dit je reinste waanzin is. We hebben er al genoeg een zooitje van gemaakt met onze ‘slimheid’. Microbiologe Beth Shapiro vindt toch dat we dit moeten doen. Volgens haar kunnen synthetisch biologen helpen grote problemen op te lossen (die we meestal zelf veroorzaakt hebben), van honger tot klimaatverandering. We zijn de rentmeesters van de aarde, zegt ze dan ook nog in haar nieuwe boek Life as We Made It (met vreemde Amerikaanse behoofdlettering) en het wordt tijd dat we die rol omarmen.
In haar boek komen de voorbeelden van de menselijke oplossingen voor, de hoornloze koeien, gouden rijst, genetisch veranderde malariamuggen, gistcellen die kunstmatig bloed produceren voor vegetarische hamburgers enzovoort. Ze komt ook met uitzinnigheden als het terugbrengen van de mammoet. We kunnen er niet eens voor zorgen dat het leven dat er nu op aarde is behouden blijft. Wat drijft haar?

Haar geestdrift voor de menselijke ‘vindingrijkheid zou volgens Nature haar ogen niet sluiten voor de haken en ogen die aan synthetische biologie kleven. Ze wijt die missers vooral aan een gebrek aan transparantie, een begrip dat in de politiek ook telkens weer opduikt.
Dat lijkt me geen oplossing. Waar blijft die transparantie als het winstbejag een rol speelt? Uiteindelijk zucht deze wereld onder het juk van het kapitalisme dat schijt heeft aan het welzijn van de aarde. Als we niet genoeg voedsel hebben op 9 tot 10 miljard mensen te voeden om ze van zuurstof, drinkwater e.d. te voorzien, dan vindt ze dat we meer greep op de evolutie zouden moeten krijgen. Om nog meer rotzooi te veroorzaken? Is geboortebeperking geen optie?

Genetische manipulatie

Shapiro vindt dat we toegevender moeten worden tegenover genetische manipulatie, maar bovenstaand voorbeeld van de genetisch gemanipuleerde varkens geeft al aan dat we dan ook steeds vaker de mist in zullen gaan. Haar argument is dat we al duizenden jaren ingrijpen in de natuur, zeker de laatste tientallen jaren met zijn kunstmatige inseminatie en genetische manipulatie. Zoals al gezegd heeft die bemoeienis ons ook opgescheept met gigantische problemen, dus enige terughoudendheid lijkt me op zijn plaats.
Shapiro stelt, en dat klopt natuurlijk, dat de mens altijd heeft geprobeerd de natuur te schikken naar zijnhaar behoeften. Haar idee is dat we daar niet mee moeten stoppen, maar dat we het wel beter moeten doen. Met een roep om meer transparantie kom je er niet, dunkt me. We zullen veel voorzichtiger en terughoudender moeten zijn met onze ‘oplossingen’. Soms liggen oplossingen zo voor de hand (geen dieren meer slachten) maar worden die eenvoudig niet gezien.

Ik moet overigens wel toegeven dat ik het boek van Shapiro niet gelezen heb, alleen de recensie in Nature, maar die heeft me niet echt aangezet tot lezing. Nature vindt dat Shapiro ons met haar boek een grote dienst heeft bewezen, maar haar boek lijkt me meer een voorbeeld van menselijke hoogmoed en van een blind oog voor onze zwakke kanten.

Bron: Nature