Een proefpersoon voor het scherm

De vrije wil, bestaat die eigenlijk wel? Hoe verder we in de moleculaire werkelijkheid van het leven duiken, hoe minder plaats er lijkt te zijn voor begrippen als bewustzijn en vrije wil. Onderzoekers van het centrum voor hersenonderzoek van de universiteit van Californië in Davis denken dat die vrije wil wel eens de elektrische achtergrondruis van de hersens zou kunnen zijn.

“Hoe gedragen we ons onafhankelijk van oorzaak en gevolg”, vraagt onderzoeker Jesse Bengson zich af. “Het lijkt er op dat willekeurige toestanden van de hersens beslissingen beïnvloeden.” Hersens hebben een elektrische achtergrondruis. De onderzoekers zouden er in geslaagd zijn beslissingen te voorspellen op basis van de hersenactiviteit vlak voor de beslissing genomen is. In de proef werden mensen voor een scherm gezet terwijl ze gezegd werd zich te concentreren op het midden. De elektrische hersenactivteit werd gemeten met een elektroencefalograaf. De proefpersonen werd vervolgens gevraagd om naar links of naar rechts te kijken als er een symbool op het scherm verscheen. Ze moesten vertellen wat ze besloten hadden. Het symbool verscheen lukraak, zodat de proefpersonen zich niet konden ‘voorbereiden’.
De onderzoekers vonden dat in de seconde (of meer) voordat het bewuste symbool op het scherm verscheen, ze konden aflezen uit het patroon van hersenactiviteiten wat de beslissing zou worden. “De toestand van de hersens vlak voor het symbool verschijnt blijkt wezenlijk voor de beslissing”, zegt Bengson.
Bengson bouwt met zijn proeven voort op het werk van Benjamin Libet uit de jaren ’70. Die mat de elektrische hersenactiviteit voor een proefpersoon besliste om een knop (al of niet) in te drukken als hij/zij een signaal zag. Ook Libet kwam tot de conclusie die Bengson nu heeft getrokken. Het verschil is dat Libet moest vertrouwen op wat de proefpersonen zeiden over wanneer ze de beslissing namen.
Libets proeven stelden de vrije wil ter discussie: als de hersens al beslissen vóór de feitelijke beslissing, waar is dan de vrije wil? Het lijkt er op of Bengson de boel weer omdraait: de hersenruis  zou een ‘opening’ zijn naar de vrije wil.”Die brengt een willekeurig effect mee dat ons bevrijdt van het simpele oorzaak/gevolg.” Dan lijkt die vrije wil toch verdacht veel op een dobbelsteen.

Bron: Eurekalert