Menselijke embryo’s in een petrischaaltje
Weer hebben Chinese onderzoekers, naar eigen zeggen, met behulp van de CRISPR/Cas9-methode het DNA van een menselijke vrucht veranderd. Het zou de onderzoekers zijn gegaan om die resistent te maken tegen hiv-infectie. Als het klopt zou dit de tweede keer zijn dat (Chinese) onderzoekers zich uitkuren aan het sleutelen aan het menselijke erfgoed.
De Chinezen zouden, met beperkt succes, het CCR5-gen hebben veranderd, dat codeert voor de receptor op T-cellen afweercellen) die het virus gebruikt om die cellen binnen te komen. De onderzoekers gebruikten embryo’s die ‘overgeschoten’ waren van vruchtbaarheidsbehandelingen en vernietigden ze na drie dagen.
Het, voor zover bekend, eerste artikel over het veranderen van menselijk DNA verscheen vorig jaar april. Dat leidde tot een wereldwijde oproep met dit soort onderzoek een pas op de plaats te maken, vooraleer er klaarheid zou zijn over een aantal aspecten, waarvan de ethische niet de minst belangrijke is. Eind vorig jaar werd op een internationaal congres besloten door te gaan met onderzoek aan het veranderen van het menselijk genoom op voorwaarde dat het embryo niet zou worden ingeplant in de baarmoeder. Onderzoekers zijn het er echter nog steeds niet over eens wat niet en wat wel kan (de rest van de maatschappij kan het kennelijk niks schelen). In Engeland is het toegestaan om dit soort onderzoek te doen om er achter te komen hoe de embryonale ontwikkeling van de mens in elkaar steekt. Sommige deskundigen vragen zich af of het noodzakelijk is dit soort hiv-onderzoek te doen bij menselijke embryo’s.
Zoals gesteld waren de experimenten niet erg succesvol. Van de 45 vroege embryo’s die met de CRISPR-methode werden behandeld bleven er slechts 26 over waarvan dan weer bij vier de gewenste CCR5-mutatie was ingelast en dan nog slechts in een DNA-streng. Om hiv te stoppen moeten beide genen veranderd worden. Het zal tegenstanders van geknutsel niet echt geruststellen, maar voorlopig zijn we nog ver weg van het veilig veranderen van genetisch materiaal van de ongeboren, menselijke vrucht (waarschijnlijk ook van andere zoogdieren, maar daar hebben we minder compassie mee).
Het grootste probleem is overigens mozaïcisme, het fenomeen dat het DNA niet in alle cellen gelijk is. Hoewel in de embryo’s sommige cellen het veranderde gen hadden opgenomen, was dat niet in alle cellen gebeurd. Als die embryo’s zich verder hadden kunnen ontwikkelen, dan zou, als het veranderde DNA hiv daadwerkelijk zou hebben ‘geweerd’, slechts een deel van de cellen niet vatbaar zijn geweest voor het virus. De onderzoekers denken daarom ook dat het beter is de stamcellen te behandelen die zich ontwikkelen tot geslachtscellen, maar dat schijnt nog problematischer te zijn. Om erfelijke ziektes te voorkomen is DNA-verandering van het embryo niet de enige manier.
Er gaat een gerucht dat ten minste nog drie groepen in China zich bezighouden of hebben beziggehouden met DNA-bewerking van menselijke embryo’s, maar de resultaten daarvan zijn in ieder geval nog niet gepubliceerd.
Bron: Science, New Scientist