Epigeneticus John Greally: Uithuilen en opnieuw beginnen

Zoals bekend zijn het niet de genen in het DNA die bepalen wat er in een cel gebeurt, maar de genen die ingeschakeld/actief zijn. Dan hebben we het over epigenetica. Zo zou epigenetica verantwoordelijk zijn waarom mensen die opgegroeid zijn in een achterbuurt later vaker een depressie krijgen dan gemiddeld. Ook zouden die epigenetische ‘verworvenheden’ kunnen worden overgeërfd. De laatste tijd ontmoeten deze onderzoeken steeds meer kritiek. Dergelijke verbanden zouden op basis van de gedane studies onmogelijk te leggen zijn. Epigenetica is in maar betekent dat ook dat er veel onzin rond dit thema wordt geroepen? Drie prominente onderzoekers gaven hun bedenkingen prijs: het veld moet op de schop.

“We moeten ons bedrinken, naar huis gaan, uithuilen en er morgen wat aan doe”, zegt epigeneticus John Greally van het Einstein-college in New York, een van het drietal. Hij en zijn twee medeauteurs- Ewan Birney van het Europese bioinformatica-instituut en George Davey Smith van de universiteit van Bristol (Wales) – stellen, onder meer, dat soms veranderingen in epigenetische kenmerken niet de ziekte veroorzaken, maar het gevolg ervan zijn.
Uit sommige studies zou zijn gebleken dat mensen met overgewicht ongebruikelijke epigenetische kenmerken te zien gaven op het gen HIF3A. Dat zou aangeven dat HIF3A mogelijk vetcellen herprogrammeert om meer vet op te slaan. Als dat waar zou zijn dan zouden medicijnen te dikke mensen van hun overgewicht af kunnen helpen, maar de drie onderzoekers vonden dat die veranderingen pas optraden nadat de desbetreffenden te dik waren geworden.
Om dit soort uitspraken te kunnen doen, moet je die epigenetische en andere gegevens jarenlang verzamelen. Dat kost een hoop tijd en dan moet je maar hopen dat er mensen uit je onderzoeksgroep ziek wordt.
In andere gevallen hebben de veranderingen in de epigenetica te maken met verandering in cellen. Zo ontstaan er door roken veel onrijpe bloedcellen die andere epigentische kenmerken hebben dan de andere soorten bloedcellen. Kortom: niet alles is wat het lijkt.

Hevig drinken

Ook hebben sommige mensen andere epigenetische kenmerken dan anderen en hoeven veranderingen in de epigenetica niet meteen te betekenen dat die, ik noem maar wat, het gevolg zijn van hevig drinken. Dat soort foutjes lijkt mij simpel te voorkomen door vooraf de epigentica vast te leggen. Het bestuderen van de epigenetica lijkt me hoe dan ook een kwestie van de heel lange adem.
Volgens Greally zijn dit soort mogelijkheden, zoals afwijkende epigentica, over het hoofd gezien omdat onderzoekers gebiologeerd waren/zijn door het idee dat epigenetische kenmerken cellen kunnen herprogrammeren. Hij en zijn twee collega’s hebben grote twijfels over het verband tussen ziekte en epigenetische kenmerken die tot nu toe gevonden zouden zijn. Dat gaat sommigen onderzoekers in het veld te ver, maar Greally houdt stand: “Er is niks mis met explorerend onderzoek, maar noem het dan ook zo en besef dat dat soms alleen maar ruis kan opleveren. Als je zegt: Kijk, ik vind iets dat me intrigeert. Dat is prima.”

Volgens biostatisticus Rafael Irizarry van de Harvarduniversiteit zouden nieuwe methodes die verwarring kunnen voorkomen. Cellen zouden vooraf gesorteerd kunnen worden op soort zonder dat de epigenetische kenmerken zijn bekeken. Je kunt ook de epigenetica van elke cel apart bekijken, maar daardoor zal het onderzoek duurder worden.

Bron: New York Times