Een menselijke embryo bestaand uit acht cellen

Niet zo heel lang geleden deden onderzoekers een oproep om in ieder geval voorlopig van het menselijk genoom af te blijven. Chinese onderzoekers van de Soen Jat sen-universiteit in Guangzhou hadden daar geen boodschap aan, zo blijkt uit een recente publicatie in het vakblad Protein & Cell. Je kunt er dan vergif op innemen dat er meer aan de gang is. Het is overigens al eerder gebeurd. In 2008 leidde genetische veranderingen aan menselijk erfmateriaal tot protesten. Het bijzondere aan dit onderzoek zou zijn dat er gebruik is gemaakt van de van bacteriën ‘geleende’ bewerkingstechniek voor DNA, CRISPR-Cas9. De synthetische biologie is, zoals te verwachten was, op gevaarlijk terrein terechtgekomen.

“Met  CRISPR kun je het genoom vrij eenvoudig en snel veranderen”, zegt de Martin Zenke van de technische hogeschool in Aken. Voor 50 euro kan je je via het web van een CRISPR-setje verzekeren. Het is natuurlijk allemaal goed bedoeld. Met het veranderen van ‘foute’ genen, kunnen in theorie genetische ziekten worden gerepareerd of, beter, voorkomen, maar daarbij hoeft het niet te blijven. Baby’s van de tekentafel lijken dan niet ver weg te zijn. Heb je er liever een met groene ogen of met krullen? Daarop voortbordurend kunnen we natuurlijk ook eens gaan werken aan allerlei minder goede kwaliteiten van de mens, waarbij waarschijnlijk de uitbreiding van de hersencapaciteit hoge ogen zal gooien.
Veranderingen in het genoom worden doorgegeven aan volgende generaties, maar hoe dat zal uitpakken valt niet met zekerheid te zeggen. We doen wel of we veel van de werking van de erfmachine weten, maar dat is allerminst zo. Met CRISPR in de hand zou dat veranderen een makkie zijn. Toch blijken de onderzoekers rond Junjiu Huang van de Soen Jat-sen-universiteit in Guangzhou veel problemen gehad te hebben bij het knutselen aan het erfmolecuul van menselijke embryo’s (die versluierend pre-implantantie-embryo’s worden genoemd door de onderzoekers). Hun drijfveer zou de geringe kennis van het DNA-reparatiemechanisme in de embryo zijn. 86 embryo’s werden geïnjecteerd met een Crispr/Cas9-setje dat geprogrammeerd was om het HBB-gen te vervangen. Dat gen codeert voor het eiwit hemoglobine. Mutaties in dat veroorzaken de erfelijke aandoening.
Na 48 uur waren 71 embryo’s nog in leven. Daarvan werd er bij 54 het DNA uitgelezen. Bij slechts 28 was het DNA op de juiste plaats doorgeknipt en in maar vier gevallen was de vervangende sequentie er correct tussen geplaatst. Daar kwam nog eens bij dat er verrassend veel niet geplande mutaties plaatsvonden. “Als je dat bij levenvastbare embryo’s zou doen, dan moet je een successcore van bijna 100% hebben”, zegt Huang in Nature. Dat was ook de reden waarom de onderzoekers het onderzoek hebben afgebroken. Niet om niet meer met “niet levensvatbare” embryo’s te gaan werken, maar om hun methode te verbeteren.
Critici zien dat als een belangrijk argument om zeker voorlopig niet met genetische manipulatie bij menselijke embryo’s te beginnen. We weten nog zo weinig, maar daarbij speelt ook de ethische kwestie. Er zou eerst een fundamentele discussie moeten worden gevoerd waar de grenzen liggen, maar ik denk niet dat onderzoekers zich daardoor laten tegenhouden en als je het aan de ‘mensen in de straat’ vraagt zullen ze hoogstwaarschijnlijk zeggen dat het toch mooi is als je op die manier allerlei nare erfelijke ziektes kunt voorkomen…

Bron: der Spiegel, c2w