Genoomonderzoeker Jiankui He van de universiteit van Shenshen (afb: MIT Technology Review)

Een Chinees wetenschapper stelt dat hij heeft meegewerkt aan de bewerking van het genoom van een meisjestweeling. De meisjes zouden daardoor niet vatbaar zijn voor het hi-virus. De DNA-bewerking zou succesvol zijn geweest en de meisjes zouden gezond en wel thuis zijn. Het voorval zou niet geverifieerd zijn via een onafhankelijk DNA-onderzoek. Ook is het niet behandeld in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift.

Jiankui He, een genoomonderzoeker van de universiteit van Shenzhen, zou daarbij gebruik hebben gemaakt van de inmiddels welbekende CRISPR/Cas9-methode. Doelwit zou het CCR5-gen zijn geweest, de ‘poort’ waardoor het hi-virus de cel binnenkomt. Zijn collega Fjodor Umov bij het Altiusinstituut in Seatlle heeft voor het blad van deze Amerikaanse onderzoekorganisatie MIT uitgezocht wat er op dit terrein speelt.  “De gegevens die ik zag gaven aan dat die bewerking inderdaad mogelijk is.”
Umov zet vraagtekens bij DNA-bewerking van embryo’s om hiv-besmetting te voorkomen. Hij heeft zelf ook genscharen gebruikt met het CCR5-gen als doelwit, maar dan in cellen van volwassenen. Volgens hem zijn er veilige en doelmatige genetische technieken om mensen voor hiv-besmetting te hoeden anders dan de genoombewerking van embryo’s. “Het is gewoon niet nodig.”

Gevaarlijk

“Genoombewerking van embryo’s om hiv voor te zijn is prematuur, gevaarlijk en onverantwoordelijk”, zegt Joyce Harper, voortplantingsdeskundige aan het University College in Londen. “Er zullen nog heel wat jaren onderzoek nodig zijn om uit te maken of dat geen kwalijke gevolgen heeft.” Er zal volgens haar ook eerst een publiek debat over dit onderwerp gevoerd moeten worden, de wetgeving zal moeten worden aangepast. DNA-bewerking bij embryo’s die volledig uitgroeien tot zuigeling gaat in tegen de richtlijnen die de Chinese overheid in 2003 heeft opgesteld, maar er zouden geen wettelijke beletselen zijn.
Volgens ethicus Julian Savulescu van de universiteit van Oxford is wat He deed gevaarlijk en zonder duidelijk nut. Volgens hem is de tweeling via reageerbuisbevruchting geconcipieerd. Daarna werd het DNA van de bevruchte eicellen bewerkt, voor de vrucht bij de moeder werd geïmplanteerd.
Opmerkelijk is dat deze week een bijeenkomst onderzoekers op dit terrein in Hongkong bij elkaar komen om zich over deze materie te verstaan. Belangrijk op die bijeenkomst is te komen tot een ‘recept’ om kiemcellen genetisch te veranderen. In onderzoeksland is men niet verbaasd dat iemand het ergens ooit zou doen voordat alle falen en feilen van die methode zijn onderzocht, verstandig is het niet.

He’s reactie

In een videoboodschap die via Youtube is te bekijken zegt He dat de vader hiv-positief was, de moeder niet. Dat betekent dat er weinig kans is dat de kinderen ook hiv-positief zullen worden. In een vraaggesprek met de Amerikaanse krant the Washington Post stelt de Chinese onderzoeker dat het verhinderen van het overdragen van het virus niet zijn doel was, maar om mensen die hiv-positief zijn een nageslacht te geven dat hivrvrij zal zijn.

DNA-bewerking wordt in het algemeen aanvaardbaar geacht om het doorgeven van erfelijke ziektes te voorkomen. Het verbeteren van het ontwerp mens (intelligenter of in staat tot grotere fysieke prestaties) of baby’s waarbij andere zaken naar inzicht van de ouders zouden moeten worden veranderd (rood haar, blauwe ogen, bruine huid) wijzen respondenten van enquêtes in het algemeen af, in China net zo goed als in Europa (ook He is dat, overigens, van mening). De vraag is alleen hoe lang dat standpunt overeind blijft….

Bron: Nature