De stamcellen werden gevist uit het eigen vetweefsel van de behandelde patiënten (afb: NYT)

Stamceltherapieën, er wordt veel van verwacht, maar de resultaten zijn nog niet om over naar huis te schrijven. De Amerikaanse krant the New York Times meldt nu een geval  dat drie bejaarde vrouwen die in 2015 werden behandeld door de inspuiting van stamcellen in hun ogen geheel of gedeeltelijk blind zijn geworden.  Daar staat het verhaal tegenover van een bejaarde vrouw waarvan het zicht door behandeling met pluripotente stamcellen zou zijn gered. Het zicht van die patiënte is overigens niet beter geworden.

De drie vrouwen (72, 78 en 88 jaar) leden aan maculadegeneratie (netvliesveroudering), waarbij de gele vlek (macula) in het netvlies achteruitgaat en gezichtsvermogen steeds minder wordt. Ze betaalden elk 5000 dollar voor een, onbewezen, behandeling in een kliniek in Florida.
Volgens het verhaal in de Times specialiseerden de artsen zich eerst in het wegzuigen van vet en, sinds de naamsverandering van de moedermaatschappij van Bioheart in US Stem Cell, zouden ze stamcellen uit vet in de ogen van de patiënten hebben geïnjecteerd. De desastreuze resultaten zijn beschreven in New England Journal of Medicine door artsen, niet van US Stem Cell, die de drie vrouwen enkele dagen na de stamceltherapie in behandeling kregen.

Volgens US Stem Cell had het bedrijf geen toestemming van de geneeskundige autoriteit FDA nodig voor de operaties. Het eigenaardige was dat het bedrijf de behandeling had  aangemeld als klinische proef, maar er kennelijk geen been in zag de aangemelde proefpersonen te laten betalen. De proef zou zijn goedgekeurd door een onafhankelijke commissie.

Veelbelovend

Stamcelbehandeling is veelbelovend, maar gezondheidsautoriteiten waarschuwen al jaren voor te hoog gespannen verwachtingen en de geldlust van privéklinieken, zowel in de VS als daarbuiten. Er zou op dit terrein ook te weinig regulering zijn. Ik weet niet of dat alleen in de VS geldt of ook daarbuiten.
Het gaat ook wel eens goed. Bij het andere geval gaat het om een ruim 80-jarige, ook met netvliesveroudering. Daarbij werden pluripotente stamcellen gebruikt die waren gevormd uit huidcellen van de patiënt. In 2014 lieten onderzoekers rond  Masayo Takahashi  van het Japanse RIKEN-instituut die stamcellen zich weer ontwikkelen tot netvliescellen. Die werden ter plekke getransplanteerd, nadat eerst de aangetaste cellen waren verwijderd.

De resultaten zijn nu bekend gemaakt. Het zicht van de vrouw is niet beter geworden, maar is ook niet verslechterd. Een wondermiddel is stamceltherapie in ieder geval vooralsnog niet, maar haar gezichtsvermogen is wel al meer dan twee jaar stabiel. Volgens Nobelprijswinnaar en ‘uitvinder’ van de techniek om pluripotente stamcellen te maken, Shinya Yamanaka, is dit een bewijs dat stamceltherapie in de praktijk kan worden gebracht. Dat misschien wel, maar er zal toch nog wel heftig aan gesleuteld moeten worden om de hooggespannen verwachtingen waar te maken (als die al waar te maken zijn).

Bronnen: New Scientist, New York Times