De werking van GHRH in hypofysecellen (afb: flipper.dif.org)

Onderzoekers in de VS rond Nobelprijswinaar Andrew Schally (91) ontdekten dat een afgeleide van het groeihormoon GHRH kankercellen in petrischaaltjes aanzet tot groei, terwijl die in muisjes opgezadeld met menselijke kankercellen de groei juist stopte. Het synthetische hormoon, MR409, en soortgelijke hormoonachtige peptiden blijken niet alleen interessant om hun uitwerking op kankercellen, maar ook om hun vermogen beschadigde weefsel te herstellen. In muizen zouden MR409 en ‘verwanten’ ervoor gezorgd hebben dat na een hartaanval de schade weer hersteld werd.
MR409 is een van de van GHRH afgeleide, gepatenteerde stoffen die Schally in zijn lab synthetiseert. GHRH wordt aangemaakt in de hypothalamus. In feite zet het het echte groeihormoon aan het werk. Dat is op zijn beurt verantwoordelijk voor de groei en vernieuwing van cellen.
Schally en zijn medeonderzoekers vreesden dat het GHRH-achtige hormoon weliswaar genezende krachten in zich had, maar dat het ook de groei van kankercellen zou bevorderen. “Ik had mijn twijfels. GHRH is naast een hersenhormoon ook een krachtige groeifactor. Stel je voor dat je dat gebruikt bij patiënten met een hartaandoening of suikerziekte, terwijl je tegelijkertijd de groei van kankercellen bevordert. Dat is natuurlijk volslagen onaanvaardbaar.”
En inderdaad, in kweken van (menselijke) longkankercellen zorgde MR409 voor de groei en bloei van kankercellen en voorkwam het synthetische hormoon dat die cellen afstierven.

Vreemd

Vreemd genoeg had de stof in muisjes met (menselijke) tumoren het tegenovergestelde effect. De kankercellen stopten met groeien. Dat gebeurde bij tumoren van allerlei aard: long-, alvleesklier-, prostaat- borst- of darmkanker. Het namaakhormoon fungeerde eigenlijk op dezelfde wijze als de zogeheten GHRH-antagonisten (’tegenwerkers’), die zijn bedacht en gesynthetiseerd om de werking van GHRH te blokkeren en niet om die te imiteren.

Schally: “Dat is goed nieuws. Het kan de verdenking ontkrachten dat dit soort stoffen kanker stimuleert als die gebruikt worden voor behandeling van andere ziektes.”
De onderzoekers denken dat het vreemde in ieder geval onverwachte gedrag van het synthetische hormoon te verklaren is doordat MR409 op de een of andere manier de GHRH-receptoren op membranen van cellen in de hypofyse en van kankercellen onklaar maakt; in feite hetzelfde gedrag dat remmers (antagonisten) vertonen. Dat effect zou alleen maar kunnen voorkomen in levende organismen en niet in celkweken. Mij klinkt het in de oren als een vreemd sprookje.
“Die receptoren brengen de hormonale boodschap over”, legt de Nobelprijswinnaar uit. “Als er minder beschikbare receptoren op de cellen zijn, dan blokkeert dat het effect van GHRH in tumoren en daarmee de tumorgroei.”

Een groot voordeel van MR409 en verwante synthetische hormonen zou zijn dat ze “absoluut niet giftig” zijn. De hormoonachtige stoffen zouden breed inzetbaar zijn tegen allerlei typen kankers en ook tegen andere aandoeningen.

Voorzichtigheid

Ook hier, zoals bij veel medisch onderzoek, moet enige voorzichtigheid worden betracht. De huidige experimenten betekenen niet dat er binnenkort MR409-achtige, synthetische hormonen op de markt komen als kankermedicijnen. Voor het zover is, als het al zover komt, gaan er nog wel jaren voorbij aan onderzoek en klinische proeven.

Schally is ondanks zijn 91 jaar nog dagelijks lab te vinden. Hij is optimistisch over de uitkomst. “Ik ben geen klinisch onderzoeker, maar ik heb geen voorbehoud deze stoffen aan te bevelen voor klinisch gebruik.”

Bron: Science Daily