Als het aan Dick ligt is dit schema onzin
Ik verkeerde in de veronderstelling dat we zo onderhand wel wisten hoe bloedcellen worden aangemaakt, maar ik heb me (niet voor het eerst) vergist. Onderzoekers rond John Dick van de universiteit van Toronto hebben een geheel nieuwe kijk op dat proces ontwikkeld, waarmee de oude kennis helemaal overhoop zal worden gehaald. Dick: “De kennis uit het klassieke leerboek dat we dachten te kennen blijkt niet te bestaan. In plaats daarvan hebben we door een serie proeven aangetoond hoe bloedcellen snel gevormd worden uit stamcellen en niet via diverse stappen zoals tot nu toe aangenomen.”
Het onderzoek zet ook het idee dat de aanmaak van bloedcellen een stabiel systeem is, als het eenmaal is gevormd. “Niet dus”, zegt Dick. “Het systeem bestaat volgens ons uit twee lagen en verandert gaandeweg we ouder worden.” De onderzoekers bekeken het ‘gedrag’ van 3000 afzonderlijke cellen van 33 verschillende stamcel- en voorlopercelpopulaties uit bloed van proefpersonen met uiteenlopende leeftijden. “Onze ontdekking betekent dat we een aantal bloedziektes en -afwijkingen veel beter begrijpen, van bloedarmoede, als er te weinig cellen zijn, tot leukemie al er te veel cellen zijn. Zie het alsof we van de oude zwart/wit-tv overstappen op de hdtv.” De ontdekking zou ook gevolgen kunnen hebben voor methodes om celtypes aan te maken zoals bloedplaatjes en rode bloedlichaampjes met behulp van geïnduceerde pluripotente stamcellen, stelt de onderzoeker die nauw samenwerkt met Gordon Keller van het McEwen-instituut voor regeneratieve geneeskunde. Dick: “Door diens vermogen pluripotente stamcellen te optimeren te combineren met de door ons ontdekte voorlopercellen die zich alleen ontwikkelen tot bloedplaatjes en rode bloedlichamen, zouden we betere manieren kunnen ontwikkelen op rijpe cellen aan te maken.” Tot op heden is donorbloed de enige bron voor bloedplaatjes en rode bloedcellen, die niet zouden kunnen worden bewaard.
De ontdekking bouwt voort op eerder onderzoek van Dick in 2011, waarbij hij en medeonderzoekers bloedstamcellen isoleerden. Een zo’n stamcel is in staat het hele bloedsysteem te vernieuwen. “Vier jaar geleden ontdekten we al stamcelachtige ‘dochter’cellen, waarvan we toen dachten dat het een ander type stamcellen waren. Toen we die ‘dochters’ nader bekeken zagen we dat het in feite rijpe cellen waren, die direct ontwikkeld waren uit de stamcellen en niet via het geleidelijk proces zoals het leerboek dat beschrijft. Alles in de aanmaak van bloedcellen begint met de stamcel, de uitvoerende beslisser, die het proces stuurt om dagelijks meer dan 300 miljard bloedcellen aan te maken.”