Y-chromosoom stijgt in de wetenschappelijke achting

Y-chromosoomHè, hè, eindelijk is ook het kleinste menselijke chromosoom helemaal uitgelezen, het Y-chromosoom. Dit mannelijke geslachtschromosoom wordt nogal eens gezien als een zielige verzameling genen, die wel eens(evolutionair) rap al zijn functies zou kunnen verliezen, maar het blijkt nu dat het Y-chromosoom opmerkelijk divers is. Lees verder

Japanse onderzoekers maken van cel van mannetjesmuis een eicel

Katsuhiko Hayashi

Katsuhiko Hayashi (afb: univ. van Osaka)

Katsuhiko Hayashi van de universiteit van Osaka vertelde tijdens een bijeenkomst in het Crickinstituut in Londen dat hij er in is geslaagde uitgaande van huidcellen van de staart van mannelijke muizen eicellen te hebben gemaakt. Die eicellen bleken volledig functioneel (dat wil zeggen dat ze zich, bevrucht, tot embryo’s ontwikkelden. Het nageslacht zou ook vruichtbaar zijn. Wat Hayashi et. al. hiermee voor hebben is (mij) onbekend, maar hij heeft het over kinderen van gelijkgeslachtelijke relaties. Vooralsnog lijkt dat niet mogelijk zonder een (uiteraard) vrouwelijke baarmoeder.

Lees verder

Een rat zonder Y-chromosoom zou een blik in de toekomst zijn

Amamistekelrat

Amamistekelrat (Tokudaia Osimensis) (afb: Asato Kuroiwa)

Mannetjes-zoogdieren hebben en X- en een Y-chromosoom terwijl wijfjes twee X-chromosomen hebben. Al verschillende onderzoekers hebben de dreigende teloorgang van het Y-chromosoom opgemerkt, maar een mannetjes(?)rat zonder Y-chromosoom? Onderzoeksters hebben uitgevogeld hoe de Amamistekelrat (Amami is een Japanse eilandengroep) dat chromosoom zijn kwijtgeraakt en wat er voor in de plaats kwam. Lees verder

Y-chromosoom brengt ook ‘nieuws’

Fruitvliegjes

Fruitvliegjes

Het (mannelijke) Y-chromosoom is zelfs met de nieuwste uitleestechnieken slechts met grote moeite te ‘ontcijferen’. Het is dan ook nog geen uitgemaakte zaak welke genen zich op dat kleine chromosoom bevinden. Bovendien zou dat door mutaties voortdurend chromosoom in verval zijn. Onderzoekers van de Weense VetMed-universiteit zouden er met een nieuwe analysemethode in geslaagd zijn het Y-chromosoom van fruitvliegjes te ontcijferen. Daarbij bleek dat genen van andere chromosomen op dat chromosoom in verval overstappen. Het gaat dan niet (alleen) om ‘DNA-troep’, maar wel degelijk ook om functionele genen. Lees verder

Chromosoom gist in lab nagebouwd

synthetisch gistchromosoom

Een getekende impressie van het gesynthetiseerde chromosoom van bakkersgist. Met geel zijn de stukken aangeduid die van het natuurlijke chromosoom zijn weggelaten, de witte stippen en de spelden geven de toegevoegde genen aan.

Voor het eerst hebben onderzoekers onder aanvoering van Jef Boeke van de universiteit van New York een synthetisch chromosoom gebouwd, dat geïnspireerd is op dat van bakkersgist (Saccharomyces cerevisia). Het synthetische chromosoom III (synIII gedoopt), dat afwijkt van het natuurlijke, zou volledige functioneel zijn. In 2010 synthetiseerden onderzoekers van het J. Craig Venter-instituut al een volledige DNA-streng in het lab, maar daarbij ging het om een bacterie. Een gist is een zogeheten eukaryoot, net zoals de  mens. Eukaryote cellen hebben een celkern. Bakkersgist heeft 16 chromosomen, waarvan chromsoom III een van de kleinste is. De gebeurtenis wordt gezien als mijlpaal in de nog jonge wetenschap van de synthetische biologie. Lees verder

Twee genen bepalend voor mannelijkheid (?)

Y-chromosoomTwee genen bepalen de mannelijkheid. Bij muizen, tenminste. Daar schijnt de rest van het Y-chromosoom, dat bepaalt of een dier een mannetje is (ook bij de mens) wel iets, maar niet heel veel aan bij te dragen. Dieren zonder Y-chromosoom ontwikkelen met die twee genen sperma. Onrijp, maar Monika Ward van de universiteit van Hawaii, slaagde er in de onvruchtbare vader kinderen te laten krijgen via spermainjectie in de eicel. Lees verder