Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)

Onderzoekers op het gebied van menselijk erfgoed hebben onlangs in Washington afgesproken de nieuwe bewerkings-technieken voor het genoom voorlopig niet toe te passen op menselijke geslachtscellen of embryo’s die zijn bedoeld voor de voortplanting. Het gaat dan vooral om de CRISPR/Cas9-techniek waarmee het DNA vrij nauwkeurig kan worden ‘geredigeerd’. Onlangs werd er door verschillende, vooral Amerikaanse, onderzoekers opgeroepen tot de instelling van een moratorium, een pas op de plaats, bij dit onderzoek, onder meer naar aanleiding van Chinees onderzoek aan menselijke embryo’s.  Overigens mocht de overeenstemming geen moratorium genoemd worden.

“Dit is een belangrijk punt in de historie van de mens”, zegt Ralph Cicerone, voorzitter van de Amerikaanse akademie van wetenschappen. Hij heeft het over het besluit van een ploeg van twaalf vooraanstaande wetenschappers die voorlopig een pas op de plaats willen maken met genetische manipulatie bij menselijke geslachtscellen. Dat heeft dus niks met gentherapie te maken. Nobelprijswinnaar David Baltimore las de verklaring van de twaalf voor na afloop van de bijeenkomst, opgezet door de academies van de VS, Groot-Brittannië en China. Het doel van de conferentie was helderheid te verschaffen of en zo ja wanneer er mocht worden ingegrepen in het menselijk genoom. Drie jaar geleden werd de hier al vaker beschreven CRISPR/Cas9-meythode ontwikkeld, waarmee heel nauwkeurig genen zijn weg te knippen en/of te vervangen.
Ingrijpen in wat de kiembaan wordt genoemd is een grens die niet mag worden overschreden, zei  Francis Collins van de Amerikaanse organisatie van gezondheidsonderzoek NIH. De NIH zal dergelijk onderzoek niet financieren of laten uitvoeren. Lang niet alle onderzoekers zijn het met hem eens. Drie dagen lang is er in Washington gedebatteerd tussen genetici en microbiologen, maar ook ethici, filosofen, juristen e.d. of ingreep in het genoom van geslachtscellen toch niet mogelijk zou moeten zijn.
Een ding werd snel duidelijk: medisch is erg geen enkele behoefte. Om erfelijke ziektes te voorkomen is er de preïmplantatiegendiagnostiek (PID), waarbij gezonde embryo’s zonder de erfelijke ziekte worden geïmplanteerd, maar die werkt uiteraard niet bij natuurlijke voortplanting. Er kwamen onderzoekers met bedenkingen en voorvallen waarbij PID niet functioneert, maar dat zouden grote uitzonderingen zijn. De meeste discussianten in Washington stelden als genetische manipulatie bij de voortplanting zou worden toegelaten weldra andere eisen zullen worden gesteld zoals kinderen met een grotere intelligentie of een hoge levensverwachting of met goed geproportioneerde spierenstelsel of wat dan ook. De glijdende schaal, dus. Of dat mogelijk is/wordt, is overigens nog een tweede. De wetenschappers vonden dat in meerderheid onverantwoord, zo staat in de verklaring.

Een verbod werd het niet (en kan ook niet op deze manier). Er bestaat een mogelijkheid dat in de toekomst zich zaken aandienen waarbij genetische manipulatie aan geslachtscellen of embryo een oplossing zou kunnen zijn. Als er volledige zekerheid is over de veiligheid van de bewerkingstechnieken en als er brede acceptatie in de maatschappij zou zijn, dan zou de zaak opnieuw bekeken kunnen worden. Even een pas op de plaats, meer is de huidige verklaring niet. In Washington werd het de correspondent van het Duitse weekblad der Spiegel duidelijk dat genetische manipulatie aan de voortplanting er aan komt en waarschijnlijk duurt dat niet eens zo lang en dan zullen die ontwerpbaby’s er toch wel komen.

Bron: der Spiegel