Alvleeskliertumoren worden omringd door vezeligachtig weefsel (rood) dat de kankercellen effectief afschermt (afb: DeNardo-lab)
Immuuntherapie, waarbij afweercellen worden ‘opgeleid’ om kankercellen aan te vallen, heeft effect bij bepaalde kankersoorten zoals long- en huidkanker, maar bij alvleesklierkanker bleef die behandeling zonder effect. Nu lijkt er toch een ‘opening’ te zijn. Proeven met muizen maken aannemelijk dat immuuntherapie bij alvleesklierkanker kan werken als tegelijkertijd medicijnen worden toegediend die het vezelachtige weefsel in die tumoren afbreken, zo vonden onderzoekers van de Washingtonuniversiteit in Saint-Louis (VS). Er worden nu klinische proeven uitgevoerd bij patiënten met een vergevorderde fase van de ziekte om de veiligheid van de methode te testen in combinatie met de ‘normale’ chemotherapie.
“Alvleesklierkanker is tot nu toe ongevoelig gebleken voor zowel chemotherapie als de nieuwere vormen van immuuntherapie”, zegt onderzoeker David De Nardo. “We vermoedden dat de vezelachtige omgeving van de tumor, die typisch is voor die kankersoort, verantwoordelijk is voor het geringe effect van immuuntherapieën die wel succesvol zijn bij andere kankers.”
Alvleeskliertumoren bevatten veel van wat DeNardo omschrijft als littekenweefsel. Dat lijkt de tumoren te beschermen tegen het afweersysteem en ook tegen chemotherapie. DeNardo c.s. onderzochten of het hielp als ze de eiwitten vernielden die dienst doen als lijm van de vezels aan de kankercellen. “Van bepaalde eiwitten, aangeduid met FAK, is bekend dat ze een rol spelen bij de vorming van vezelig weefsel bij vele ziektes, niet alleen kanker. Dus bedachten we als we die syntheseroute blokkeerden, de vezelvorming en de onderdrukking van het afweersysteem zouden verminderen”, vertelt de onderzoeker. Er zijn al FAK-remmers ontwikkeld, maar DeNardo en zijnen zijn de eersten die ze hebben gebruikt bij alvleesklierkanker in combinatie met immuuntherapie.
De proefmuizen met alvleesklierkanker kregen een experimentele FAK-remmer in combinatie met een klinische goedgekeurde immuunbehandeling, die de T-cellen aanzet tot actie en kankercellen gevoeliger maakt voor de aanvallen van die afweercellen. Als de muizen alleen een FAK-remmer kregen of een immuunbehandeling, dan overleefden ze niet langer dan twee maanden. De combinatie van die twee gaf een beter resultaat dan bij chemotherapie alleen. FAK-remmers, immuun- en chemobehandeling gaven het beste resultaat te zien, waarbij de overlevingsperiode bij sommige muizen verdrievoudigde. Sommige proefmuizen waren ook na zes maanden nog in leven, zonder dat de ziekte zich had verergerd.
Dat resultaat vormde de aanzet voor klinische proeven bij mensen. “Die proef is een van de twaalf die we uitvoeren hier aan de Washington-universiteit bij patiënten met alvleesklierkanker”, zegt medeonderzoekster Andrea Wang-Gillam. “We hopen de vooruitzichten voor de patiënten te verbeteren. Het voordeel van deze drievoudige benadering is dat we de kanker op verschillende manieren aanvallen en de vezel afbreken in de tumor, zodat de afweercellen en de chemo die kunnen aanvallen.”
Bron: Science Daily